شته مومی صنوبر

Phloeomyzus passerinii Signoret

Syns. Lowia passerinii Licht

Phloeomyzus redelei, Schizoneura passerinii Sign

Aphididae, Hom

Eng. Wooly poplar aphid

شته مومی صنوبر به اسامی فارسی شته تاول مانند صنوبر و یا شته آبله ای صنوبر نیز گفته می شود. دواچی در سال ۱۳۲۶ می نویسد این شته در ایران در سال ۱۳۱۵ در اسلام آباد غرب انتشار داشته است. شته مومی از مهمترین و خطرناک ترین آفات صنوبر است و در تمام مناطق کشور به شدت روی شاخه و تنه فعالیت دارد. علائم آفت به صورت دانه های آبلهای شکل سفید مایل به زرد همراه با ترشحات چسبنده ای روی تنه و شاخه مشاهده می گردد. اگر یکی از دانه ها را بلند نمائیم و با ذره بین دقت کنیم شته های خیلی ریز در وسط دانه ها دیده می شود.

شته ماده بی بال به رنگ زرد مایل به قهوه ای روشن بوده و طول آن یک میلیمتر و عرضش 0/85 میلیمتر است. سر آن تیره، پاها و شاخکها قهوه ای رنگ می باشد. چشمها سیاه و خیلی کوچک است. سر آن تیره، پاها و شاخکها قهوه ای رنگ می باشد. چشمها سیاه و خیلی کوچک است. شته های بالدار که در اواسط مهرماه ظاهر می شوند به طول 1/2  و عرض 0/55  میلیمتر می باشند. رنگ سروسینه آنها سیاه رنگ، شکم سبز، شاخکها و پاها دودی تیره است. سینه اول کمی روشن تر از قسمتهای دیگر سینه است. این شته را از سایر شته های صنوبر به وسیله بالهای آن به آسانی تشخیص داد. زیرا اطراف رگبالها سایه دار است.

شته مومی autoecious (یک میزبانه) و با آنکه اشکال جنسی برای آن گزارش شده ولی غلب Anholocyclic بوده و بطریق زنده زائی متوالية نسلهای بی بال و بالدار تولید می کند. آفت زمستان را به صورت حشره کامل در درزهای تنه و یا روی ریشه درختان میزبان بسر می برد. در بهار مجددة زادوولد کرده و کنه های زیادی را به وجود می آورد. تراکم شته معمولا در محل های سایه دار و یا روی قسمتهای شمالی ساقه یا تنه درخت بیشتر می باشد.

حمله شته در اوائل تابستان محسوس گشته و اوائل پائیز به منتهای شدت خود می رسد. در این موقع درختان مبتلا کام ضعیف و برگها زرد و خزان می گردند. از اوائل پائیز افراد بالدار ظاهر شده و برای اینکه از زیر ترشحات خارج شوند سوراخی در دانه آبلهای تعبیه نموده و از انطریق پرواز می کنند. این شته های بالدار برخلاف غالب شته های دیگر در موقع استراحت بالهای خود را بطور افقی نگاه می دارند و نه به صورت عمودی. انتشار و خسارت این شته در سالهای کم باران و خشک شديد اهمیت فراوان دارد. انواع صنوبرهای Populus puramericana, Populus nigra var. italica,  deltoides نسبت به حمله آفت مزبور حساس ولی در ارقام کبوده Populus alba وangulata Populus در برابر آن مقاوم بوده و ندرتا مورد تهاجم شته قرار می گیرند.

از بین دشمنان طبیعی این شته، کفشدوزک Chilocorus bipustulatus نقش مؤثرتری در کنترل آفت دارد و شته ها را از ترشحات بیرون می کشد و از آنها تغذیه می نماید. (دواچی، ۱۳۲۶، 1968 ,Browne، خیال و صدرائی، ۱۳۶۳