مقالات

کنه ها Acarina

کنه ها Acarina

آکارینا (Acarina) یکی دیگر از رده های مهم بند پایان Arthropoda) است، که کنه های گیاهی و کنه های انگل حیوانی در این رده قرار دارند. کنه های گیاهی اگرچه با حشرات تفاوت کلی دارند ولی به علت بعضی تشابهات و به سبب اینکه به هر حال مشکل بزرگی برای کشاورزان می باشند مختصرا به شرح آنها می پردازیم.

کنه های گیاهی دسته ای از آفات مهم گیاهان زراعی و درختان را تشکیل میدهند و بخصوص در سالهای اخیر در گیاه پزشکی اهمیت پیدا کرده اند. از مشخصات عمده این بند پا بان این است که بدن آنها یک پارچه است و سر، قفس سینه و شکم از هم جدا و متمایز نیستند، برخلاف  حشرات دارای شاخک نمی باشند، پوره ها و جانوران کامل چهار جفت پا دارند ولی پوره های سن اول سه جفت پا دارند. کنه های خانواده اریوفیده (Eryophidae) در همه حالات فقط دو جفت پا دارند.

بیشتر کنه هائی که در کشاورزی اهمیت دارند از خانواده تترانيخيده (Tetranychidae) استند که چون عده زیادی از آنها در سطح برگ مانند تار عنکبوت تار می کنند به کنه های تار عنکبوتی معروف هستند. کنه های این خانواده بسیار ریز و با چشم غیر مسلح بسختی دیده می شوند. اندازه آنها در حدود ۰/۲- ۰/۸ میلیمتر است. روی پاها و بدن آنها، موهای حسی و غیر حسی به اشکال مختلف وجود دارد که وسیله تشخیص گونه ها است. قطعات دهانی آنها دارای شکل خاصی است و می توان گفت که از نوع برنده و مکنده است. بدین ترتیب که در موقع تغذیه ابتدا نسج گیاه را پاره می کنند و پس از خروج شیره گیاهی از آن می مکند. در اثر پاره شدن نسوج برگ و میوه بخصوص در مناطق خشک علاوه بر از دست دادن شیره گیاهی مقداری از آب آنها نیز تبخیر می شود و به شدت خسارت افزوده می گردد و برگها و میوه ها بشدت می ریزند. از نظر دوره زندگی کنه های گیاهی دارای مراحل متمایز تخم، لارو، استراحت اول، پوره سن اول (پرتونمف )، استراحت دوم، پوره سن دوم، پوره سن سوم (دئونمف )، استراحت سوم و جانور کامل می باشند. بعضی از کنه ها در شرائط آب و هوائی مساعد می توانند هر ۱۰-۷ روز یک نسل ایجاد کنند و هر جانور ماده می تواند ۵۰-۱۰۰ عدد تخم بگذارد. در این صورت قدرت تکثیر این جانوران نسبتا بسیار شدید است و در شرایط مساعد خسارت فراوانی ایجاد می کنند.

خسارت کنه اغلب شامل زرد شدن، زنگ زدگی، جمع شدن و ریزش برگها و میوه ها می باشد. بعضی کنه ها روی برگ و میوه ایجاد بد شکلی یا گال می کنند. بعضی نیز باعث ضخیم شدن برگ و پیچیدگی لبه و زنگ زدگی روی میوه می گردند. از مهمترین گونه ها می توان کنه تار عنکبوتی (Tetranychus Urticae)، کنه قهوه ای پابلند درختان میوه (Bryobia rubriculus)، کنه گالی گلابی (Eryophyes pyri) و کنه زنگار گوجه فرنگی (Vasates Iycopersici) می باشد.