پروانه توری تبریزی
.Nycteola asiatica Krul
.Syn. Sarrothripus revayana Scop. Noctuidae, Lep
پروانه توری تبریزی که یکی از آفات مهم درختان صنوبر در ایران می باشد، در سال ۱۳۴۶ به تفصیل به صورت یک نشریه اختصاصی توسط عادلی شرح داده شده است. این آفت برگخوار روی درختان صنوبر و بید در تمام مناطق کشور انتشار دارد و اهمیت اقتصادی آن زیاد است. در بین انواع و ارقام صنوبر، آفت بیشتر به ارقام خارجی حمله می کند و ارقام بومی نسبتا مقاوم می باشند. زیان آفت گاهی بحدی است که برگها و جوانه های انتهائی درختان کاملا خورده شده و اثری از آنها باقی نمی ماند.
حشره کامل پروانه ای است که عرض آن با بالهای باز ۲۰-۲۲ میلیمتر است. رنگ عمومی پروانه سفید مایل به خاکستری می باشد. بالهای جلوئی پهن و پوشیده از فلسهای نقره ای و سیاه مایل به قهوه ای است که بطور در هم قرار دارند. بالهای عقبی در قاعده به رنگ سفید خاکستری و در قسمت انتهائی خاکستری تیره است. تخم پروانه به رنگ سفید شفاف و بطور گروهی در انتهای برگها و ندرتا در سایر قسمت ها گذارده می شود. تخمگذاری این شکل است که تقریبا نصف هر تخم روی دیگری را می پوشاند و گروه تخمها ظاهرا به شکل سکه های یک ریالی رویهم چیده شده است. لاروهای جوان موقع خروج از تخم به رنگ سفید مایل به زرد می باشند و در حدود یک میلیمتر طول دارند.
پس از مدتی تغذیه از پارانشیم برگ به ترتیب به رنگهای زرد، مغز پسته ای، سبز روشن و سبز در می آیند. لارو کامل پهن، به طول حدود ۲۰ میلیمتر و پوشیده از موهای بلند و راست می باشد که سفت خوبی برای تشخیص آن است. شفیره به طول ۱۱ میلیمتر، به رنگ سبز روشن بوده و در قسمت پشت خود دارای یک نوار عريض طولی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز می باشد. شفیره در داخل پیله سفید قایقی شکل پیچیده شده است.این آفت زمستان به سه حالت تخم، لارو و شفیره توأما دیده می شود و در سال ۳-۴ نسل دارد. حشرات کامل ماده در اواسط خرداد در انتهای برگهای جوان تخم گذاری کرده و تعداد این تخم ها در نسل اول ۱۵-۳۰ عدد و در نسلهای بعدی به ۵۰ عدد یا بیشتر می رسد. دوره رشد جنینی یک هفته و دوره لاروی حدود ۱۵ روز است و لاروها پس از بلوغ پیلهای تنیده و در آن تبدیل به شفیره شده و دوره شفیرگی ۷-۸ روز به طول می انجامد. به طورکلی دوره زندگی یک نسل آفت ۳۰-۳۲ روز طول می کشد.
بهترین راه مبارزه کشت ارقام مقاوم صنوبر است. گونه های Populus euphratica (پده) P.caspica (سفید پلت) و سفیدار یا کبوده ( P.alba) ظاهرا در مقابل آفت مقاومت نشان می دهند. اخيرا نیز ثابت شده صنوبر خارجی P.de/toides در مقابل آفت مزبور مقاومت دارد. ضمنا در صورت لزوم مبارزه شیمیائی می توان درختان را با یکی از سموم فسفره مانند دیازینون سمپاشی نمود. اخیرا نیز آزمایشاتی با مصرف Bactospeine در رابطه با مبارزه میکروبیولوژیک انجام شده | که نتایج آنها مؤثر بوده است (عادلی، ۱۳۴۶ و خیال و صدرائی، ۱۳۶۳).
