بیماری شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار

.Pseudomonas syringae pv

.syingae Van Hall

این بیماری که به اسامی گموز باکتریایی، بلاست شکوفه، بلاست غنچه و یا مرگ سرشاخه نیز گفته می شود، در ایران اولین بار در سال 1360 توسط اخیانی در اصفهان از روی درختان زردآلو جمع آوری و سپس توسط ایشان، بهار و مجتهدی مورد مطالعه و نتایج بررسی های آنها در نشریه  بیماری های گیاهی سال 1368 چاپ و منتشر گردید. البته این بیماری قبلأ نیز در ایران وجود داشته ولی توجه کارشناسان را به خود جلب نمی نموده است. بیماری مزبور اکنون در اغلب نواحی کشور انتشار دارد و تاکنون از استان های مازندران، اصفهان، چهارمحال بختیاری ، خراسان، فارس و  تهران گزارش شده است. درختان میزبان آن بیشتر گیلاس، هلو،گوجه،بادام و زردآلو می باشد.

علایم بیماری

علایم بیماری روی درختان مبتلا  شامل تغییر رنگ و تیره شدن قسمتی از پوست تنه و شاخه ها و بروز شانکر در این قسمت ها به خصوص در کنار جوانه های در حال رشد به صورت فرورفتگی می باشد. بافت پوست در ناحیه شانکر تیره رنگ بوده و بافت زیرین آن قهوه ای و اسفنجی و لزج میشود. آلودگی شکوفه ها به صورت آبسوختگی ، قهوه ای و پژمردگی نیز مشاهده گردیده است. در مواردی نیز قسمتی از درخت یا تمامی آن سبز خشک شده و ریشه ها سالم مانده و تولید پاجوش های زیادی می نماید. بر اثر حمله بیماری گاهی فقط قسمتی از درخت دچار پژمردگی و خشکیدگی      می گردد و این حالت مخصوصأ در درختان زردآلو بیشتر اتفاق می افتد.بیماری به شکوفه ها و شاخه های گل دهنده نیز سرایت کرده، تحت شرایط جوی مساعد ضمن خشک کردن شکوفه ها و شاخه های گل دهنده موجب مرگ سریع شاخه ها می گردد. روی برگ ها ممکن است لکه های نکروتیک مثلثی یا مدور به قطر 1تا3میلیمتر ظاهر شوند. لکه ها پس از مدتی حالت غربالی پیدا  می کنند. روی میوه ها نیز ممکن است لکه هائی به قطر 2تا10 و به عمق 2تا3 میلیمتر تشکیل شوند. رنگ لکه ها قهوه ای تیره تا سیاه و گاهی قرمز می باشند. لکه ها خصوصأ در گیلاس ممکن است قهوه ای شده و صمغ ترشح نمایند(آل یاسین و بنی هاشمی ،1372 و الهی نیا، 1372)

               علائم بیماری برای قسمت های مختلف درختان هلو و گیلاس

                             علائم بیماری شانکر باکتریایی بروی درخت مانگو

عامل بیماری

باکتری عامل بیماری میله ای شکل و به طول 5/2 و به قطر 7/0 میکرون می باشدکه دارای یک تاژک قطبی است. باکتری به صورت انفرادی یا جفت و ندرتا” زنجیره ای کوتاه دیده می شود. باکتری هوازی بوده،تولید کپسول می نماید. در محیط کشت،باکتری رنگ فلورسنت سبز رنگی تولید می کند. این باکتری دارای چندین نژاد با قدرت بیماری زایی مختلف در گیاهان می باشد. عامل بیماری در شانکرهای فعال در شکوفه و برگهای درختان آلوده و غیره زمستان گذرانی می کنند. عفونت جوان ها ظاهرأ از قاعده فلس های آنها شروع می شود و سپس همه بافت های آن را می کشد.آلودگی بیشتر در اواخر آبان و اوایل بهمن صورت می گیرد ، ولی علائم در اواسط     اسفند ماه تا اواسط فروردین ظاهر می گردند. عفونت گل ها به ندرت دیده می شود ولی رخنه باکتری از منافذ طبیعی و زخم های حاصله از حشرات صورت می گیرد. عفونت شاخه ها معمولأ در پائیز و ماههای زمستان و عفونت برگ ها غالبأ در مناطقی که بهار سرد و مرطوب دارند دیده می شود.

مبارزه

مبارزه با این بیماری مشکل است. اقدامات زراعی از قبیل انتخاب پایه و پیوندک سالم و مقاوم همراه با مبارزه شیمیایی موثر می باشد. برای مبارزه شیمیایی از محلول بردو 10،15،100 در پاییز و نسبت 6،10،100 در بهار قبل از شکوفه دهی استفاده می شود.استفاده از آنتی بیوتیک استرپتومایسین در بهار برای کاهش لکه برگی تأثیر بیشتری در مقایسه با محلول بردو داشته است. سم پاشی با اکسی کلرومس به میزان 3در هزار مخلوط با بردو 2درصد نیز علیه بیماری موثر است.