کرم مفتولی ریشه
.Agriotes lineatus L
Elateridae, Col
Eng. Lined click beetle, Wire worm
Ger. Saatschnelkaefer
کرم مفتولی ریشه که به ریشه و طوقه عده زیادی از گیاهان زراعی حمله می کند در ایران ابتدا در سال ۱۳۴۰ توسط فرحبخش گزارش شده است. اخیرا مؤسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، نام علمی این حشره را Omophlus pilicolismen و از خانواده Alleculidae تشخیص داده اند. حشره کامل سوسکی به طول ۷-۱۰ میلیمتر و عرض حدود ۳ میلیمتر می باشد. رنگ آن قهوه ای و روی بالپوشها نقاطی به صورت خطی وجود دارد. بدن حشره کشیده و مسطح و در دو طرف، بالپوشها با یکدیگر موازی هستند. انتهای بدن کمی باریک می شود. از مشخصات عمده این سوسک آنست که چنانچه آن را به پشت اندازیم سریعا با یک حرکت مخصوصی خود را در وضع عادی قرار می دهد. لارو حشره قهوه ای رنگ، دراز و پوست آن سخت است و بهمین علت به آن الارو مفتولی (Wire worm) می گویند.
این آفت و گونه های دیگر آن در اکثر کشورهای جهان وجود دارد و در آلمان از ۱۵۰ سال قبل این آفت وجود داشته و یکی از آفات سیب زمینی، هویج و چغندر قند بوده است. در ایران حشره مزبور، در اطراف تهران، همدان، سواحل بحر خزر، آذربایجان و اصفهان دیده شده است و خسارت آن متوسط و یا شدید است. لارو این حشره از گیاهچه هایی که به تازگی از جوانه زدن بذر ایجاد شده اند تغذیه نموده و حشره کامل نیز از گرده گلها تغذیه می نماید. لارو آفت غده سیب زمینی را سوراخ نموده و در داخل آن کانالهائی به طول ۲-۳ میلیمتر به وجود می آورد و خود نیز در داخل این کانالها بسر می برد. روی ریشه گندم نیز قسمتی از آن را به صورت قلوه کن مورد تغذیه قرار می دهد.
حشره کامل Agriotis lineatus
سوسک های ماده پس از جفتگیری به داخل خاک نفوذ کرده و در آنجا تخمهای خود را روی ریشه میزبان قرار می دهند. هر حشره در هر بار ۵-۶ عدد و مجموعا ۱۰۰-۳۰۰ عدد تخم می گذارد. تخم ها برای تکمیل احتیاج به رطوبت زیاد دارند و در شرائط خشک از بین می روند. تخمها پس از چند روز تفریخ می شود ولی دوره تکامل لارو طولانی و ممکن است ۳-۵ سال طول بکشد. لاروها نیز احتیاج مبرمی به رطوبت داشته و در برابر خشکی بسیار حساس می باشند.
در این مدت طولانی لاروی، لارو در خاک سرگردان بوده و همواره در جستجوی شرائط مناسب زندگی می باشد و زمستان به عمق ۲۰-۳۰ سانتیمتری خاک می رود. حشره زمستان را اغلب به صورت شفیره بسر می برد. مرحله شفیرگی نیز در داخل خاک می گذرد و شفیره ظرف مدت چند هفته تکمیل می شود ولی حشره ممکن است در داخل لانه شفیرگی تا مساعد شدن شرایط زندگی باقی بماند. حشرات کامل اوائل بهار ظاهر شده و شبها پرواز نموده و بطرف نور جذب می شوند. نرها هم پس از جفتگیری و ماده ها بعد از تخمریزی می میرند.
مبارزه با لارو مفتولی نسبتا مشکل می باشد ولی خوشبختانه در اراضی خشک و جاهائیکه رطوبت کم می باشد فعالیت چندانی ندارد. سابق بر این از سموم کلره مانند آلدرین و لیندین برای مبارزه علیه این کرم استفاده می شده است ولی امروزه می توان از حشره کشهای دیگر مانند گرانول ٪۵ کاربوفوران و بازودين و غیره استفاده نمود.