کرم ساقه خوار کلم
Hellula undalis Fabricius
Pyralidae, Lep
Eng. Oriental cabbage web-worm
کرم ساقه خوار کلم یکی از آفات گیاهان خانواده چلیپائیان بالاخص کلم و تربچه می باشد. در فصل پائیز گاهی مشاهده می گردد که بوته های کوچک کلم در خزانه و یا در زمین اصلی پژمرده و خشک می شوند. اگر این قبیل بوته ها را مورد آزمایش و بررسی قرار دهیم در وسط ساقه کرمی مشاهده می گردد که در واقع لاور پروانه مذکور می باشد. حشره کامل پروانه ای است به طول ۶-۹ میلیمتر و عرض آن با بالهای باز ۱۸ میلیمتر می باشد. رنگ بالهای جلوئی قهوه ای متمایل به قرمز است و نوارهای موج دار و روشن و تیرهای روی آنها قرار دارد. روی صفحه بال و در نزدیکی حاشیه جلوئی یک لکه قهوهای بیضی شکل وجود دارد. بالهای عقبی قهوه ای روشن و حاشیه جلوئی به وسیله ریشک های کوتاهی تزئین یافته و حاشیه عقبی نیز ریشک های بلند تری دارد. تخم حشره سفید، پهن و قطر آن 0/3 میلیمتر است.
لارو زردرنگ و دارای نوارهای قهوه ای در طول بدن می باشد. سر لارو قرمز متمایل به قهوه ای است و در حالت کامل ۱۵ میلیمتر طول دارد. شفیره در یک پیله ظریف و سستی که از رشته های ابریشمی درست شده دیده می شود و طول آن ۱۰ میلیمتر است. این حشره در کشورهای غربی آسیا، کشورهای حوزه مدیترانه، سودان، مالی، جاوه، استرالیا و زلاندنو انتشار دارد و در ایران فرحبخش (۱۳۴۰) این آفت را از مبارکه و اسلام آباد اصفهان گزارش نموده است و احتمالا در بعضی از نواحی دیگر کشور نیز وجود دارد. الاروهای این پروانه مرکز ساقه را سوراخ نموده و در آنجا به تغذیه می پردازند و بدین جهت در خزانه باعث مرگ گیاهچه ها می گردند. اگر این آفت به خردل و تربچه حمله کند لاروها تا نزدیکی ریشه پیش می روند و کانالهائی نیز ایجاد می کنند که در داخل آنها فضولات حشره ریخته می شود و بدینوسیله شرائط پوسیدگی و فساد ریشه نیز مخصوصا در خاکهای مرطوب فراهم می گردد. فرحبخش میزان خسارت این آفت را در مناطق آلوده شدید ذکر نموده است.
پروانه ماده تخمهای خود را در هنگام شب، بطور انفرادی و یا در دسته های کوچک در بین برگهای جوان گیاه قرار می دهد. تخمها پس از ۳-۵ روز باز می شود و لاروهای جوان ساقه را سوراخ کرده و وارد آن می شوند و از بالا به پائین به تغذیه می پردازند. لاروها ظرف مدت ۲۰-۳۰ روز تکمیل می گردند. این دوره در اواخر پائیز ۵۰ روز طول می کشد. سپس لاروهای کامل راهروهای تغذیه ای خود را ترک نموده و وارد زمین شده و یا زیر بقایای گیاهی باقی می مانند و در آنجا تبدیل به شفیره می گردند. تبدیل لارو به شفیره معمولا در داخل یک پیله ظریف ابریشمی صورت می گیرد. دوره شفیرگی ۵-۷ روز و دوره قبل از تخمریزی پروانه ۳-۴ روز طول می کشد. بطور متوسط هر پروانه ماده ممکن است ۱۰۰ عدد تخم بگذارد. هر نسل آفت ۳۵ – ۴۰ روز در تابستان و ۱۰ – ۱۶ هفته در فصل سرما طول می کشد. تعداد نسل این آفت برحسب شرائط آب و هوایی منطقه متفاوت و ۴ – ۷ نسل در سال دارد(ریونی، ۱۹۶۲).
در مورد مبارزه با کرم ساقه خوار کلم بایستی اقدامات پیشگیری به عمل آورد، زیرا اگر لارو وارد ساقه گردد دیگر سمپاشی نمی تواند مؤثر واقع شود. بدین جهت لازمست بوته های جوان کلم را در خزانه قبلا با حشره کشهائی که به صورت پودر هستند گرد پاشی نمود تا لاروهای جوان پس از خروج از تخم مواجه با سم گردند.
