پروانه مینوز مرکبات

Phyllocnistis  citrella  Stainton

.Syn.Lithocolletis  citricola  Swinh

.Lyonetidae, Lep

پروانه مینوز مرکبات در دنیا ابتدا در سال ۱۹۲۰ میلادی توسط فلچر شناخته شده است. این حشره در ایران اولین بار در سال ۱۳۴۰ توسط فرحبخش گزارش شده است و اختصاصاً روی درختان مرکبات وجود داشته ولی بالاشوفسکی از روی مو نیز گزارش کرده است. لارو این حشره به صورت دالان هایی در برگ تغذیه می نماید و سرانجام باعث مرگ برگ ها می گردد. پروانه مینوز مرکبات در نواحی مرکبات خیز جنوب ویژه فارس ،خوزستان، بندرعباس، میناب ،بم و جیرفت انتشار دارد.

حشره کامل پروانه کوچکی از خاکستری رنگ و عرض آن با بال های باز حدود۸_۱۰ میلی متر است. رنگ بالهای جلویی به سمت انتها به زردی می گراید و تعدادی نوارهای سیاه آنها را تزیین می نماید. بدین ترتیب که دو نوار از قاعده تا نزدیک به وسط بال کشیده شده که نوار قدامی باریک تر است.

در وسط بال یک نوار سیاه مورب مشاهده می شود که لبه جلویی بال را به لبه عقبی وصل میکند این نوار کمی به سمت داخل خمیده است و نوار خمیده کوچک دیگری در لبه جلویی بال آن را قطع میکند به طوری که مثلث خاکستری بین آنها دیده می شود. در انتهای بال و محازات ریشک ها نیز نوارهای سیاه رنگ مشاهده می گردد که به خصوص در انتهای جلویی بال قابل توجه است. لارو پروانه مینوز کشیده، با بندهای کاملاً مشخص و به رنگ سفید مایل به سبز است و سبز سیاه و براق دارد.

این حشره در نواحی گرمسیر در تمام فصول سال فعال است وهرجا که سرمای زمستانه وجود داشته باشد زمستان را به صورت حشرات کامل در زیر برگهای خشک و پناهگاه‌های دیگر به سر می‌برد. حشرات کامل معمولاً تخم های خود را در سطح زیرین برگ و در داخل پارانشیم قرار می دهند. گاهی تخم ریزی زیر پوست شاخه های چوبی نشده نیز صورت می گیرد.

تخمها در شرایط مساعد پس از۳_۵ ‏ روز تفریخ می شوند. لاروها پس از خروج از تخم زیر کوتیکول برگ و یا زیرپوست شاخه ها دالان های مارپیچ و کج و معوج ایجاد می‌کنند. پروانه مینوز مرکبات بیشترین خسارت را در نهالستان های مرکبات ایجاد می کنند. ولی روی درختان مسن و بارور اهمیت چندانی ندارند. گاهی برگهای جوان را مانند شته‌ها لوله می کند و یا در بعضی قسمت ها خشکیدگی ایجاد می نماید.

در اکثر موارد مبارزه شیمیایی با این آفت ضرورت ندارد و به وسیله عوامل طبیعی کنترل کننده از گسترش جمعیت و خسارت شدید آن جلوگیری می‌شود. با توجه به شرایط موجود، یکی از اساسی ترین اقدامات در هر منطقه شناسایی عوامل طبیعی کنترل کننده این آفت و ارزیابی آنها در کنترل جمعیت آن می باشد.

در صورتیکه مبارزه شیمیایی لزوم پیدا کند. همانطوریکه در مورد مینوز های درختان میوه جات سردسیری ذکر گردید سمپاشی با یکی از سموم فسفره نفوذی مانند دیازینون،یا اکامت به نسبت یک در هزار و یا یکی از پیرو تروئید ها مانند دسیس یا آمبوش به نسبت0/5تا0/7 در  هزار نتایج مطلوب به دست می دهد. زمان مبارزه نیز فروردین و اردیبهشت ماه است که لارو های جوان در برگها دیده میشود.