مقالات

شته برگ تبریزی

شته برگ تبریزی

Chaitophorus populeti Panzer

Syns. Aphis populeti Panzer

Chaitophorus betulinus Van der Goot

Chaitophoridae, Hom

شته برگ تبریزی یکی از آفات مهم درختان صنوبر در ایران است که در ایران اولین بار ر سال ۱۳۱۷ توسط افشار گزارش شده است. این شته روی انواع صنوبر مخصوصا كبوده (Populus alba) در تمام مناطق کشور شیوع دارد. آفت روی برگها و سرشاخه های جوان فعالیت دارد و هیچ نوع پیچیدگی یا گال ایجاد نمی کند ولی ترشحات شیرهای آن بسیار زیاد و برگها براق و بدنبال آن مورچه ها نیز جلب می شوند. حملات شدید این شته در قلمستانها باعث ضعف شدید نهال ها و خزان برگ آنها می گردد. عبائی در سال ۱۳۶۲ در فهرست خود ذکری از این گونه شته نکرده و نام علمی شته برگ تبریزی را C.populi ذکر نموده است. همچنین خیال و صدرائی در سال ۱۳۶۳ شته سبز تبریزی را بنام C.populi نوشته اند و با توجه به مشخصات ذکر شده شته C.populi با احتمال قوی همان C.populeti می باشد.

طول این شته 1/9 میلیمتر و رنگ شته بی بال زرد مایل به سبز است و روی پشت آن لکه های کم و بیش بزرگ به رنگ سیاه دیده می شود. بزرگی و شکل این لکه ها فوق العاده متفاوت و برای تشخیص این شته چندان مهم نیستند. شاخکها نیز سبز رنگ و فقط انتهای بندها و بند ششم تیره رنگ می باشد. انتهای بدن شته سبز روشن و گاهی کمی تیره رنگ بوده و بواسطه ساختمان مخصوص تکمه ای شکلش کاملا مشخص است.

این شته زمستان را به صورت تخم در کنار جوانه های درخت بسر می برد و نوزاد شته مؤسس از فروردین ماه همزمان با باز شدن جوانه های صنوبر مشاهده می شود. ترشحات چسبنده آنها در اردیبهشت و خرداد موجب براقی برگها می گردد. در مرداد ماه معمولا تعدادی از این شته ها به صورت بالدار بکرزا در آمده و با پرواز خود باعث انتشار و گسترش آفت می گردند. با وجودیکه تولید مثل این شته از فروردین ماه تا آبانماه بروش بکرزائی ادامه دارد، به نظر می رسد، از جمعیت و شدت تولیدمثل آنها در ماههای گرم تابستان کاسته می شود. در آبان و آذرماه شکل جنسی آنها ظاهر می گردد.

حشره ماده بعلت داشتن تعداد زیادی عضو حسی روی ساق پای عقب و بند آخر خرطوم طويل، براحتی قابل تشخیص هستند. نرها بدو صورت بالدار و بی بال یافت می شوند که از روی آلت تناسلی بزرگ و کیسه مانند آخر بدنشان قابل تشخیص هستند. شته های نر و ماده را می توان در پائیز هنگام ریزش برگها از روی زمین جمع آوری نمود. حشرات ماده پس از جفتگیری تخم ها خود را روی شاخه های صنوبر و معمولا کنار برآمدگی جوانه های سال آینده قرار می دهند که از این تخمها در فروردین ماه شته های موسس خارج می گردند. در صورت لزوم مبارزه شیمیایی می توان از یک شته کش استفاده نمود و مخصوصا نهالستانها را سمپاشی نمود.