کرم ساقه خوار اروپائی ذرت

کرم ساقه خوار ذرت یا پروانه ذرت و یا کرم ساقه خوار اروپائی ذرت در ایران به ذرت، پنبه، کنف، نیشکر، برنج و بید

حمله می نماید. عرض شب پره با بالهای باز ۲۷ (نرها) تا ۳۱ (ماده ها) میلیمتر (1957 ; Braun, Riehm) و طول

بدن پروانه ۱۵ میلیمتر است. رنگ پروانه مخلوط و زرد یا زرد متمایل به قهوه ای است. روی بالها در فاصله یک

سومی حاشیه خارجی دو نوار شکسته و بموازات حاشیه قرار دارد. بالهای پروانه نر کوتاه تر و شکم آن نازک تر و

طویلتر از پروانه ماده می باشد و نقشهای روی بالها نیز با پروانه ماده تفاوت دارد. سینه پروانه از کرکهای زرد رنگ

پوشیده شده است.

تخم حشره:

تخم حشره گرد و پهن و در حدود 0/5 میلیمتر قطر دارد. تخمها ابتدا سفید ولی بعدا قهوه ای رنگ می شود. تخم

ها معمولا روی ساقه و یا در سطح تحتانی برگ و به صورت کپه ای و در دسته های ۱۵-۲۰ عددی گذارده می

شود. تعداد تخمهای هر دسته در منابع مختلف متفاوت و ۵-۵۰ عدد و یا ۱۰-۴۰ عدد نیز ذکر شده است. روی

تخمها توسط ماده لعابی و به صورت فلسهای ماهی پوشیده می شود. هر پروانه ماده بطور متوسط در طول عمر

خود ۴۰۰ عدد تخم می گذارد ولی تا ۲۰۰۰ عدد تخم نیز به وسیله یک پروانه ماده گزارش شده است.

لارو کامل:

لارو کامل پروانه ۱۸-۲۴ میلیمتر طول دارد. سر آن قهوه ای تیره و رنگ بدنش سفید کرمی است. در طول بدن لارو

نوارهای ارغوانی رنگ وجود دارد و روی هر حلقه بدن چهار نقطه تیره که روی هر نقطه نیز یک مو قرار دارد دیده می

شود. یک صفحه قهوه ای رنگ روی سینه اول را می پوشاند. شفیره در یک پیله ظریف و سستی که توسط لارو

تنیده می شود در داخل راهروئی که در گیاه تهیه شده به وجود می آید. رنگ آن قهوه ای و طولش ۱۲-۱۵ میلیمتر

می باشد (ریونی، ۱۹۶۲).

آفت:

این آفت در اروپای مرکزی و جنوبی، آسیای شمال غربی، قفقاز، آمریکای شمالی کشورهای حوزه جنوب شرقی

مدیترانه انتشار دارد. در ایران آفت در استانهای مازندران، گیلان، آذربایجان شرقی و احتمالا بعضی از مناطق دیگر

کشور شیوع دارد. این آفت حشره پلیفاژی است که در دنیا حدود ۲۰۰ نوع میزبان دارد ولی در ایران در درجه اول به

ذرت و بعدا به کنف، پنبه، برنج و نیشکر حمله می کند (فرحبخش، ۱۳۴۰). این حشره گیاهان زراعی را که دارای

ساقه های سخت و ضخیم هستند برای تخمریزی روی آنها ترجیح می دهد. این آفت روی ذرت اصولا به خود بلال

ضرر می رساند.

لاروهای جوان:

لاروهای جوان پس از خروج از تخم ساقه یا گل آذین را سوراخ کرده و وارد می گردد و کانالی به طول ۲-۵ میلیمتر

در ساقه ایجاد می کند. قسمت های آلوده را به سهولت توسط سوراخهای ورودی آفت که در اطراف آنها نیز خاک

اره و فضولات حشرات وجود دارد می توان تشخیص داد. سوراخ ورودی اغلب در نزدیکی گره های ساقه به وجود

می آید. بر اثر سوراخ شدن ساقه و ایجاد کانال تغذیه ای در آن رشد خوشه کم و میزان محصول کاهش یافته و

ساقه نیز بر اثر وزش باد ممکن است بکلی بشکند. برگها نیز ممکن است مورد تغذیه آفت قرار گیرد و سوراخهائی

روی آنها به وجود آید.

میزان خسارت آفت:

میزان خسارت آفت سال بسال و در شرایط آب وهوائی مختلف متفاوت است ولی معمولا میزان خسارت آن ۲۰٪

است ولی گاهی تا ۵۰ درصد بلالها بکلی بر اثر تغذیه لارو از بین می رود. تعداد لاروی که روی هر بلال می توان

یافت اغلب متغیر و معمولا ۱۰-۲۰ عدد است ولی تا ۱۰۰ عدد نیز از کشورهای خارج گزارش شده است (ریونی،

۱۹۶۲). میزان خسارت این آفت روی ذرت در مزارع علوفه کاری سفیدرود تا ۳۴ درصد نیز برآورد شده است

شناسی، ۱۳۵۲).

فصل زمستان:

این آفت زمستان را به صورت لارو کامل در داخل ساقه های آلوده می گذراند. در اوائل بهار لارو مزبور تبدیل به

شفیره می شود و پروانه ها در دهه اول خرداد ماه ظاهر می گردند. در آلمان شرائط آب وهوائی مناسب برای

خروج پروانه ها در بهار، حرارت 18/5 -20/5 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۷۵٪ تعیین شده است. این پروانه ها

در روزفعالیتی نداشته و در زیر بقایای گیاهی و غيره مخفی می شوند. هنگام شب پروانه ها از روی بوته ای به

بوته دیگر پرواز کرده و تخم های خود را در دستجات ۱۰- ۲۰ عددی روی گیاه می گذارند.

حشره ماده:

هر حشره ماده در طول عمر خود بطور متوسط ۳۵۰ عدد تخم می گذارد پروانه های ماده معمولا ۲۴-۱۰ روز عمر

می کنند. دوره جنینی تخم برحسب شرائط فرق می کند و ممکن است ۴-۱۴ روز طول بکشد.

تلفات تخم ها:

تلفات تخم ها معمولا در شرائط طبیعی زیاد است و فقط ۲۵٪از  لاروهایی که خارج می شوند موفق به دخول در

گیاه میگردند و مخصوصا وزش باد باعث می شود که لاروها اکثرا نتوانند وارد گیاه شوند بلکه روی خاک افتاده و از

بین می روند و از طرفی حرارت موجب خشک شدن سطح دسته تخمها شده و بدینوسیله تخم ها نیز اغلب تفریخ

نمی گردد.

لاروهای جوان:

لاروهای جوان بلافاصله پس از خروج از تخم روی گیاه به تغذیه می پردازند و ابتدا برگهای نرم را مورد حمله قرار

می دهد و بعد از این مرحله لارو ساقه یا بلال را سوراخ می کند و وارد گیاه می گردد. موقعی که حدود ۷۰ درصد

بوته ها برگهایشان سوراخ شدگی و علائم تغذیه آفت را نشان داد، بهترین زمان مبارزه می باشد. دوره لاوری ۴-۸

هفته طول می کشد و لارو در این مدت ۵-۶ مرتبه جلد عوض می نماید.

شفیرگی:

لارو قبل از ورود به مرحله شفیرگی سوراخی در ساقه به وجود می آورد تا چنانچه بعدا پروانه بخواهد از شفیره

خارج گردد مانعی برای آن وجود نداشته باشد. معمولا در شرائط آب وهوائی گیلان لاروها در نیمه دوم تیرماه داخل

ساقه ذرت تبدیل به شفیره می شوند. طول دوره شفیرگی معمولا ۱۲ روز و در اوائل مرداد ماه پروانه های نسل

اول آفت ظاهر می شوند، پروانه های نسل دوم نیز در گیلان در شهریور ماه دیده می شوند و لاروهای حاصل از

نسل دوم هستند که تا بهار سال بعد زمستان گذرانی می کنند. قبل از هر چیز توصیه می شود که پس از

برداشت محصول ساقه و بقایای ذرت که لارو آفت در آنها وجود داشته و زمستان گذرانی می کند بدقت جمع آوری

و سوزانده شود و این عمل نقش مهمی در کاهش آفت خواهد داشت.

ذرت علوفه ای:

در مورد ذرت علوفه ای نیز ساقه ها بایستی از کف و تا ۵ سانتیمتری سطح خاک بریده شوند. چنانچه مبارزه

شیمیائی ضرورت پیدا نماید، سمپاشی بایستی طوری صورت گیرد که فقط ۵۰ درصد تخم های تفریخ شده باشند

و بعبارت دیگر هنوز لاروها بساقه راه پیدا نکرده باشند.

سموم حشره کش:

سموم حشره کشی که شناسی (۱۳۵۲) علیه این آفت توصیه نموده است بشرح زیر می باشند امولسیون

ازودرين ۲۴٪  3 لیتر در هکتار، امولسیون نواکرون ۲۰٪  3 لیتر در هکتار،  امولسیون لبايسید ۵۰٪  3 لیتر در هکتار،

امولسیون سوپراسید ۴۰٪  2/5 لیتر در هکتار . امولسیون ديمكرون ۵۰٪  1/5 -2 لیتر در هکتار، تکرار سمپاشی

پس از ده روز نیز ضرورت دارد. این حشره دارای دشمنان طبیعی متعدد نیز می باشد که قدرت عمل و یا انتشار آنها

در کشورهای مختلف فرق می کند. مهمترین پارازیت های این آفت عبارتند از دو نوع مگس باسامی Zenillia

roseanae Beb, Masicera senilis Meigen و چندگونه زنبور به اسامی:

Eulimneria crassifemut Thomas

Dioctes punctaria Rom

Apanteles thomsoni Syle

Microgaster tibialis Nees

برای مشاوره رایگان با کارشناسان مجموعه به واتساپ مراجعه فرمایید.

محقق وگرداورنده:مهندس عبدالرضا حسنی