آب با منبع چشمه می تواند دارای نیترات آهن بالایی باشد. منبع آب شهری نیز می تواند حاوی مقادیر زیادی از سدیم، کلر و فلئور باشد. روانآب هایی که در حوضچه های نگهداری جمع آوری می شوند ممکن است حاوی کود، حشره کش و نمکی باشند که از مزارع یا جاده های اطراف جمع اوری شده است.
هر گونه تغییر محیطی مثل ( خشکی، باران های سنگین و ذوب برف ) سبب نوسان در سطح آب زیر زمینی می گردد. آزمایشات آب باید در هر سال 2تا3بار درزمان های تغییرمحیطی مهمی صورت گیرد، تا مشکلات بالقوه را نشان دهد.
PHوقلیایی بودن آب :
PH آب مفهوم اسیدی یا قلیایی بودن آب را به ما نشان می دهد.
مساوی با لگاریتم منفی غلظت یون هیدروژن است. مقدار عددی PH خنثی معادل 7 است. کمتر از آن اسیدی بودن و بالاتر از آن نمایانگرقلیایی بودن است. لگاریتمی بودن سنجش PH باعث می شود که 8=PH به اندازه 10 برابر قلیایی تر از PH=7 باشد.
PHآب مورد استفاده باید در حدود 5تا6.5باشد،چون اغلب عناصر و مواد شیمیایی مثل تنظیم کننده های رشد،قارچ کش ها و حشره کش ها در این دامنه از PH قابل حل هستند که مقدار بالای PH آب سبب کاهش تاثیر مواد شیمایی چون Truban ،Florel و حشره کش های مختلف می شود.
از آنجا که بسیاری از کودها اسیدی هستد،PH محیط را پایین می آورند. باکاهش PH محیط کشت از 6 کمتر برای برخی از محصولات و از 5.5 کمتر برای اکثر محصولات، مسمومیت ریز مغذی ها پدید می آید که اغلب کمبود کلسیم نیز همراه با آن رخ میدهد.
محصولات حساس به کاهشPHشامل جعفری،شمعدانی،گل حنا و گل حنای گینه می باشند.
گاهی افزودن قلیا به خاک لازم است، دراین حالت می توان با افزودن آهک هیدراته یا بیکربنات پتاسیم به میزان 1.2گرم در لیتر آب، محیط را قلیایی نمود. نکته اصلی در اینجا افزودن کلسیم و منیزیم برای جبران پایین بودن ظرفیت بافری آب است.
سایر مواد غذایی
وقتی میزان موادی مثل بور، فلئور، کلر و 4SO درآب بالا باشد، نه تنها باعث کاهش کیفیت نشا می شوند، بلکه بر سطح نمک های محلول در آب و محیط کشت نیز تاثیر می گذارند. سطوح بالای بور اگر بیش از0.5 پی پی ام باشد سبب مسمویت، سوختگی یا از بین رفتن جوانه انتهایی در برخی از گونه های گیاهی می شود. سطح کلر اگر از 80 پی پی ام بالاتر برود باعث سوختگی نوک ریشه، پوسیدگی ریشه و نکروز برگ های پایینی می شود. بالا بودن سطح بور و فلئور را می توان با افزایش PH خاک از 6.5تا6.8مدیریت نمود، چون حلالیت و فراهمی این عناصر در چنین شرایطی برای گیاه کاهش می یابد.مقادیر بالای بور و فلئور با کاربرد بیشتر کلسیم نیز قابل کنترل است. البته باید در مورد محصولات حساس به PH بالامثل: پیچ تلگرافی، گل میمون، اطلسی، بنفشه و پامچال دقت نمود.
چون اگرPHخیلی بالا باشد باعث کمبود آهن و شیوع Thielaviopsisمی شود
کودها
مقادیر نسبتاً زیاد قلیا (100تا200پی پی ام) را می توان با دادن کودهای اسیدی شامل 7-7-21 و20-20-20و20-10-20 مدیریت و کنترل نمود.
مشکلات مربوط به کاربرد کودهای اسیدی ساز برای کنترل قلیایی بودن شامل استفاده همیشگی آنها در برنامه کودی و مقادیر نیتروژن آمونیومی در این کودها است. کنترل رشد توپی ها وابسته به کنترل کود دهی است. کود دهی ثابت در پرورش نشاء نه لازم است و نه مناسب. کودهای حاوی آمونیوم زیاد، رشد شاخه ها را بدون تحریک به رشد سبب شده و در نهایت منجر به تولید توپی های نرم و کشیده می شود.
استفاده از کودهای اسیدی ساز باید با مقادیر مورد نظر و عادت رشد گیاه تنظیم و هماهنگ شود.
آب هایی که قلیائیت کمی دارند (کمتر از 50 پی پی ام)، ذاتاً دارای کلسیم و منیزیم هستند ودادن کودهای کلسیم و منیزیم دارباعث افزایش خاصیت بافری این آب ها می شود، اما باید توجه داشت که کودهای کلسیم دار میل به بالا بردن PHمحیط دارند،چون کود نیترات کلسیم خاصیت بازی دارد.هنگام استفاده از آب با قلیائیت پایین، باید مواظب مقدار کود مصرفی و نوع آن بود، چون در اینگونه آب ها تمایل به تغییرات سریع PH محیط کشت نشاء دید می شود.
تزریق اسید
اسیدهای غیر آلی ابتدایی و مورد استفاده عبارتند از:
سولفوریک اسید، نیتریک اسید و فسفریک اسید.اخیراًبه دلیل ایمنی،فراهم شدن عناصر غذایی برای ریشه گیاهان و عدم ایجاد لکه روی برگ ها،از اسید های آلی مثل L-Seplex استفاده می شود. ازآنجا که اسید های آلی ضعیف تر هستند،مقادیر بیشتری از آنها مورد استفاده قرار می گیرند.
که البته این امر می تواند هزینه ها را بالاتر ببرد.اسیدهای موجود قدرت و خلوص مختلف دارند.از این رو باید به درجه خلوص آنها توجه داشت تاسبب صدمه به دانهال های جوان نگردد. سولفوریک اسید معمولاً با خلوص 98درصدعرضه می شود.از آنجا که در هنگام عرضه شدن آب،گرمای قابل توجهی تولیدمی کند، باید هنگام کار با احتیاط کامل عمل نمود. اگر آب به اسید اضافه شود، در واقع انفجار رخ می هد.تمام اسیدها در فرم غلیظ حالت خورندگی دارند.
درهنگام کار با اسید،باید عینک و لباس های محافظ و ایمنی را پوشید.
فسفریک اسید معمولاً در درجات 75تا85% در دسترس است، که حالت خورندگی آن نسبت به 2 اسید دیگر کمتر است. نیتریک اسید اغلب با درجه 61% قابل دسترس است، کمی خورنده است و باید با دقت بالایی با آن کار کرد.
نکاتی که باید حین عملیات رعایت گردد
مقدار فسفریک اسید از 109 هزارم میلی لیتر در لیتر تجاوز نکند چون سبب جلوگیری از جذب آهن می شود، همچنین برای سولفوریک اسید نیز از همین مقدار بیشتر نشود چون از جذب کلسیم جلوگیری می کند. تمام اسیدها بویژه سولفوریک اسید و نیتریک اسید خورنده هستند، بنابراین برای جلوگیری از خورندگی اسیدها ممکن است نیاز به لوله های PVC واتصالات پلاستیکی باشد. همیشه اسید را قبل از کاربرد کود تزریق کنید و هیچگاه این مواد غلیظ را باهم مخلوط نکنید.
مقدار قلیائیت و PH آب را در انتهای لوله آبیاری اندازه گیری کنید تا بدانید که به سطح مناسبی رسیده است یا نه.
تولید کننده پس از انتخاب اسید، باید از خواص آن و مقدار مورد نیاز برای خنثی سازی اطلاع حاصل کند. سولفوریک موجب کاهش حذب کلسیم، سختی رشد گیاه وافزایش حلالیت آهن، منگنز و روی می شود. اغلب سولفوریک اسید را با اسید فسفریک ترکیب می کنند تا درجه اثرگذاری حلالیت عنصر را کاهش دهند.
فسفریک اسید می تواند تامین کننده فسفر نیز باشد (78.12میلی لیتر اسید85% در1000 لیتر آب میتواند 33 پی پی ام فسفر را تامین کند.)، اما سبب جلوگیری از جذب عناصر می کنند تا علاوه بر کاهش قلیائیت بالای آب، مانع اضافه شدن مقادیر زیاد فسفر به آب شوند. نیتریک اسید نیتروژن را تامین میکند اما خاصیت سوزانندگی دارد. این اسید برای خنثی سازی قلیا از اهمیت کمتری برخوردار است چون برای هر میلی اکی والان بیکربنات مقادیر زیادی از اسید لازم خواهد بود. نیتریک اسید می تواند جذب سدیم و کلسیم را بالا ببرد و سبب سختی گیاه شود.
نیتریک اسید رسوبات نامناسب را دربرگ برجا نمی گذارد، اما در آب هایی که مقادیر کمی کلسیم و منیزیم دارند، به عنوان عامل کمک کننده در جهت کمبود آهن شناخته می شود.
هنگام تزریق اسید غلیظ به لوله های انتقال آب، باید توجه داشت که از نازل تزریق کننده اسید استفاده شود. دستگاه های معمولی تزریق کود و نازل های آنها
دوام زیادی ندارند، چون خاصیت خورندگی اسیدهای غیرآلی سبب استهلاک آن می شود. توجه شود که نازل مناسب با تزریق گر انتخاب شود.
منبع :
کتاب راهنمای تولید نشاء – نوشته دکتر راجر استایر – انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
