سپردار سیاه مرکبات

Parlatoria  zizyphi  Lucas

,Syns. Parlatoria  lucasii  Targioni

.Parlatoria  ziziphus  Luc

.Diaspididae,  Hom

سپردار سیاه مرکبات که در شمال ایران منحصراً روی مرکبات شیوع دارد حدود ۹۰ سال قبل همراه با نهالهای نارنگی آلوده از ایتالیا به ایران آورده شده است ولی در این مدت نسبتا طولانی نتوانسته است مانند بعضی دیگر از آفات مرکبات در شمال ایران توسعه یابد.

سپردار سیاه،برگ،میوه، شاخه و حتی تنه درختان مرکبات را مورد حمله قرار داده و تعداد زیاد آفت باعث خشک شدن برگ ها و شاخه های جوان و کوچک ماندن میوه می شود. گرچه وسعت انتشار این حشره در شمال ایران محدود است ولی بلعکس شدت آن در نقاط آلوده فوق‌العاده زیاد است.

آنچه قابل توجه می باشد این است که حمله این حشره بر خلاف سپردار قهوه ای منجر به ریزش زیاد برگها نمی‌شود و قالب آن درخت های آلوده به سپردار سیاه بیشتر برگها و مقداری از میوه های خود را نگاه می دارند ولی درخت های آلوده به سپردار قهوه ای مقدار زیادی از برگ هایشان را ریخته و قسمتی از درخت به کلی عریان شده، فقط مقداری از میوه ها باقی می ماند.

منطقه انتشار سپردار سیاه مرکبات در شمال ایران محدود و در نواحی بابل ،امیرکلا، کیاکلا، فریدون کنار، بابلسر، ساری و گرگان انتشار دارد. علت عدم توسعه زیاد این سپردار تنها عوامل جوی و اکولوژیکی نبوده بلکه سلطه سپردار قهوه ای در مناطق نقش عمده‌ای را بازی می نماید و در نتیجه حمله شدید خود محلی را برای سپردار سیاه باقی نمی گذارد که خود را مستقر نماید.

خیلی به ندرت دیده شده است که هر دوی آنها وجود داشته باشند، بلکه یکی از آنها معمولاً دیگری را از حیطه آلودگی خود خارج می نماید. هر جا که سپردار سیاه موفق به استقرار شده باشد، تمام درخت ها را به شدت آلوده نموده و جای خالی برای سپردار قهوه ای نمی‌گذارد.

سپر ماده تقریباً مستطیلی شکل با گوشه های گرد، رنگ آن سیاه براق و طولش1/5_1/7میلی متر است. جلد پورگی سن اول به رنگ سیاه و در کنار جلوی سپر قرار گرفته و جلد پورگی سن دوم به رنگ سیاه است که قسمت عمده سطح سپر حشره را فرا گرفته است. قسمت عقب سپر را ترشح ماده کامل که به رنگ خاکستری روشن می باشد تشکیل داده است.

بدن ماده بیضی و رنگ آن بنفش روشن است و در زیر بدن دارای پرده نازک شکمی است. سپر افراد نه کوچک و باریک و به طول حدود یک میلیمتر، رنگ آن سفید و یک جلد پورگی سن اول به رنگ سیاه و در قسمت قدامی آن قرار دارد. پیژیدیوم ماده دارای  چهار جفت برآمدگی می‌باشد که کناره های آن ها دارای فرورفتگی است.

سپردار سیاه مرکبات زمستان را به صورت ماده کامل و پوره های سن دوم گذرانده و گاهی نیز دیده شده تخم هایی که در اواخر پاییز توسط حشره ماده گذارده می‌شود تا بهار سال آینده به همان حالت زیر سپر باقی مانده و بهار سال بعد باز میشود. در بهار حشرات کامل تخمگذاری نموده و هر ماده۲۵_۳۰عدد تخم می گذارد. تخم ها به تدریج تفریخ شده و پوره ها در شرایط آب و هوایی شمال از اواسط اردیبهشت ماه تدریجاً ظاهر می‌شوند و غالباً به فاصله کمی از سپر مادر و در اطراف نزدیک آن از حرکت ایستاده، خرطوم خود را وارد نسج گیاه کرده مستقر و ثابت میشوند.

دوره رشد و نمو هر نسل سپردار سیاه در شمال حدود۶۰_۷۰ روز است و با توجه به اینکه نسل اول از اواسط اردیبهشت ماه شروع می گردد نتیجه می شود که سپردار مزبور درسال دو نسل کامل و یک نسل ناقص دارد. نسل دوم از اوائل شهریورماه شروع گردیده و تا مهرماه ادامه دارد. سپردار سیاه مرکبات در ایران به ندرت ممکن است پارازیته شود و فقط گاهی افراد نر آن توسط زنبورAphytis  chrysomphaliمورد حمله قرار می گیرند و تا۵۰% ممکن است پارازیته شوند.قارچFusarium  juruanum نیز ندرتاً سپردار مزبور را مبتلا نموده و انرا از بین می برد. در بابلسر و ساری نیز روی درختان مرکبات آلوده به سپردار سیاه مشاهده شده است که یک نوع کنه از جنسEumerus  sp. سپردار را مورد حمله قرار می دهد.

برای مبارزه شیمیایی علیه آفت بهترین موقع اوایل خرداد ماه همزمان با نسل اول و اواسط شهریورماه مقارن با نسل دوم میباشد.