سپر دار زرد شرقی مرکبات
Aonidiella orientalis Newstead
,Syns.Chrysomphalus orientalis Lindinger
,Chrysomphalus pedroniformis Ckll. et Robinson, Aspidiotus orientalis Newstead
Aspidiotus osbeckiae Green, Aspidiotus cocotiphagus Marlatt
.Diaspidae, Hom
سپردار زرد شرقی که یکی از آفات مرکبات در استان های خوزستان و کرمان می باشد، ابتدا در سال ۱۳۱۹ در رامهرمز توسط کوثری مشاهده شده است. این آفت روی برگ، شاخه و میوه فعالیت داشته و علاوه بر مرکبات به بعضی از گیاهان گرمسیری مانند کاملیا ،فیکوس، عناب، کرچک، خرما ،استبرق، انار، انجیر، نخل زینتی، سرخدار، یاسمن، انبه، رز ،موز و یا س رزاقی نیز حمله می نماید. سپردار زرد شرقی در مناطق گرمسیری دنیا وجود دارد و احتمال می رود که موطن اصلی آن جنوب شرقی آسیا باشد به همین جهت نیز سپردار شرقی به آن اطلاق شده است. در ایران این سپردار در اکثر نقاط مرکبات خیز جنوب کشور ازقبیل:دزفول،رامهرمز،اهواز، و سایر نقاط خوزستان حتی تا چار بهار و همچنین بندرعباس ،میناب، لارستان، فارس وجیرفت کرمان انتشار دارد.
سپر ماده کامل، کم و بیش گرد، کمی محدب و شفاف است. رنگ آن زرد مایل به قرمز و کم و بیش رنگ پریده می باشد و قطر آن1/3_1/8 میلیمتر است. پوسته های پورگی قهوه ای تیره و در وسط قرار دارند. پویا ریوم یا سپر نر بیضوی، پوسته پورگی آن خارج مرکزی به رنگ خاکستری روشن و قطر آن یک میلیمتر است. بدن ماده در زیر میکروسکوپ گلابی شکل، زرد رنگ می باشد. سپردار شرقی دوستدار شرایط آب و هوایی نیمه گرمسیری و نسبتاً خشک است و رطوبت خیلی زیاد را تحمل نمی‌کند به علاوه به درجه حرارت نزدیک به صفر نیز حساس است.
به همین لحاظ نتوانسته است در شرایط آب و هوایی نواحی شمال ایران مستقر شود. با وجود این سپردار شرقی در نواحی جنوبی بیشتر در باغ‌های انبوه و روی درختانی که هرس منظم در آنها انجام نمی‌گیرد شدت دارد. سپردار شرقی در قسمتهای داخلی یک درخت و نزدیک سطح زمین مستقر می شود. به همین لحاظ هرس شاخه های نزدیک زمین و تنگ‌کردن شاخه های درخت در تقلیل انبوهی این آفت بسیار موثر است. این حشره نیز در زمستان اکثراً به صورت پوره سن ۲ دیده می شود.بیواکولوژی این سپردار در فارس توسط خلف سخن سنج مطالعه شده که نتایج آن به شرح زیر است.
این آفت در شرایط آب و هوایی فارس(متوسط درجه حرارت ۲۷درجه سانتیگراد و متوسط رطوبت نسبی۴۳%)در سال5_4/5 نسل داشته و تداخل نسل از ابتدای شروع فعالیت آن وجود دارد. طول دوره سه نسل اول حدود ۴۵ روز، نسل چهارم حدود۵۵_۵۰ ونسل پنجم۷۰_۶۰روز. نسبت حشرات ماده به نر در طول سال از ۲ به ۱ تا ۱۱ به ۱۱ متفاوت است. حشرات ماده به طریقه زنده زاییvivipar و تخم گذاریovipar تولید مثل می نماید. پوره های متحرک شپشک از نسل سوم به بعد خود را بر روی میوه منتقل می نمایند. در آخر آذرماه تراکم حشره در روی میوه ۶ برابر برگ تعیین گردیده است.
دونوع زنبور پارازیتEncarsia aurantiiوCoccobius reticulatus نقش عمده‌ای در کنترل جمعیت این آفت دارند. این زنبورها در شرایط گلخانه قادر هستند بین۷۵_۳۰و در مواردی تا ۹۷% از جمعیت شپشک ها را پارازیت نماید. به علاوه فعالیت کفشدوزChilochorus bipustulatusوسوسکCybocephalus sp. نیز در کنترل شپشک حائز اهمیت است. استفاده از روش مبارزه فیزیکی و مکانیکی نیز در کاهش جمعیت شپشک بسیار موثر است. لچینانی و احمدی جمعاً۱۵ گونه پارازیت و شکار گر زائد در ۵ گروه برای این سپردار ذکر می نمایند.
