سپردار واوی پسته

Lepidosaphes  Pisteciae  Archangelskaie

.Syn.  Pistaciaspis  pistaciae   Arch

.Diaspididae,  Hom

سپردار واوی پسته اولین بار در سال ۱۹۳۷ میلادی توسط آرخان ژلسکایا کارشناس روسی در ترکمنستان شوروی از روی پسته اهلی جمع‌آوری و توسط خود او نیز نامگذاری شده است. این سپردار نیز در ایران ابتدا در سال ۱۳۱۶ توسط افشار گزارش گردیده است. میزبان سپردار مزبور فقط درختان پسته بوده و به شاخه های جوان، برگ و حتی میوه های پسته حمله می نماید.بورخزنیوس حشره شناس روسی،دو گونه سپردار واوی پسته به اسامیL. Pistaciae  Arch.وL.pistacicola  Borkh.در ایران تشخیص و نامگذاری نموده است ولی بالاشوفسکی معتقد است که این دو گونه در واقع دو فرم از یک گونه به اسامی Lepidosaphes  pistaciae  f.pistacicola  Borkh.  Lepidosaphes  pistaciae  f.typica  Arch.می باشند.

فرم typica معمولاً روی میوه ها و برگ ها و شاخه های جوان دیده می شود و دومی روی تنه و شاخه های کلفت زندگی می کند. در ایران این دو فرم کرمان، قزوین و خراسان از روی پسته(pistacia)،بنه(P. mutica)وچاتلانقوش(P.  Khinjuka)جمع آوری شده است. در بعضی از مناطق پسته کاری کشور خسارت سپردار واوی پس از پسیلای پسته در درجه دوم اهمیت قرار دارد. این سپردار علاوه بر شاخه های جوان۱_۳ ساله به میوه ها برگها و دمبرگ های پسته نیز حمله می نماید و با تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف و خشکیدن شاخه ها می گردد.

سپر ماده قهوه ای روشن و کناره های آن روشن تر از سایر قسمت ها است. طول سپر ماده از2/4_3 میلیمتر تغییر می کند. پوسته پوره سن اول زرد و پوسته  سن دوم قهوه ای تیره تر از پوست بالغ می باشد. پویا ریوم حشره نر باریک تر از سپر ماده و رنگ آن نیز روشن تر است. حشره ماده بیضی شکل با انتهای پهن و تقریباً گلابی شکل، به رنگ زرد شکری و سر و شکم متمایل به نارنجی است. بزرگترین عرض بدن در سطح حلقه دوم شکم می باشد.

جلد بدن کاملاً غشایی است و سپر سختی آن را محافظت می کند. مشخصات میکروسکوپی حشره ماده بدین ترتیب است که پی ژیدیوم آن بزرگ و کوتاه بوده و عرضش به طور محسوس از طولش بیشتر است. رسم آن غالباً مستقیم بوده و یا کمی منحنی است. گاهی فرو رفتگی کوچکی دارد. اولین زوج پالت طرفی به دوقسمت تقسیم شده و قسمت داخلی بزرگتر از خارجی است. کناره های جانبی آن معمولاً مستقیم و راسش مورب می باشد.

قسمت خارجی خیلی کوچکتر و گاهی به قدری کوچکتر است که دیده نمی شود. در اولین و دومین بریدگی، دوشاخه خاری شکل قرار دارد، بعد از پالت مزبور ۷ زائده خاری شکل بزرگتر از آنهایی است که بین پالت قرار دارند و غدد دور فرجی ۵ دسته هستند. دهانه غدد لوله کناری به فاصله کمی از کنار پی ژید یوم باز میشود، به طوری که تشکیل بریدگی های دندانه ای شکل را می دهد، تعداد در اولین و چهارمین محل یک عدد و در دومین و سومین آن دو عدد است. غدد لوله ظهری چند سلولی می باشد که در ردیف های منحنی قرار گرفته، سوراخ مقعد کمی بالای سوراخ فرج که تقریباً در وسط غده دور فرجی است می باشد.

تخم حشره بیضی شکل، کشیده، به رنگ زرد شفاف و بسیار ریز است، به طوری که با چشم غیر مسلح به زحمت دیده می شود و در این حال سفید رنگ به نظر می رسد.طول تخم 0/27میلیمتر و کمی بیش از دو برابر عرض ان(0/2میلیمتر)می باشد.پوره سن اول این سپردار به طول0/4_0/44 میلی متر و عرض0/16_0/20میلیمتر، زرد رنگ و ابتدا متحرک است. دارای یک جفت شاخک ۵ مفصلی و سه جفت پای صدری می باشد. حلقه های بدن از یکدیگر متمایز است و در انتهای بطن یک جفت زائده غیر مفصلی و بلند دارد و طول هر یک تقریبا به اندازه طول شاخک است.

سپردار واوی پسته زمستان را به صورت ماده بالغ و یا پوره سن دوم و گاهی به صورت تخم در زیر سپر می گذراند. تعداد تخم هایی که هر حشره ماده زیر سپر خود قرار می‌دهد۶۰_۷۰عدد است. در شرایط آب و هوایی رفسنجان پوره ها ازاوایل اردیبهشت ماه و در نواحی سرد مانند قزوین از اوایل خرداد ماه ظاهر می شوند. در هر حال خروج پوره‌ها تدریجی میباشد. پوره ها پس از خروج از تخم در حدود ۱۲ ساعت بعد در محل مناسبی مستقر می گردند و بیشتر روی میوه ها دیده می شود. این سپردار دو نسل در سال دارد.

سپردار واوی پسته دارای یک نوع زنبور پارازیت از خانوادهChalcididarمی باشد. برای مبارزه شیمیایی علیه این سپردار بایستی موقعی اقدام به سمپاشی نمود که پوره های سن اول آفت از تخم خارج شده باشند و این زمان در مناطق مختلف فرق می‌کند و تقریباً حدود اواسط اردیبهشت ماه می باشد. برای مبارزه نیز می‌توان از سموم حشره کش فسفره و یا دیمتوات ها همراه با روغن ولک استفاده نمود.