پوسیدگی قارچ عسلی

.Armillaiella mellea(Vahi  ex  FR.)karst

پوسیدگی قارچ عسلی یا پوسیدگی سفید ریشه درختان که بر اثر قارچ عسلی Honey mushroom ایجاد میگردد انتشار جهانی دارد و وجه تسمیه قارچ به عسل به واسطه معنایی است که برای Mel در زبان لاتین آمده است و آن به علت رنگ عسلی کلاهک های قارچ می باشد. ظمنأ چون زیر کلاهک حلقه هایی وجود دارد و در زبان لاتینی به دستبند Armill  گفته میشود، بدین جهت قارچ Armillaria  میگویند.

این بیماری به انگلیسی اسامی مختلف دارد و از همه بهتر Armillaria root rot می باشد. قارچ عامل این پوسیدگی در دنیا ابتدا در سال 1777 میلادی شناخته شده است  و در ایران نیز اولین بار در سال 1335 توسط شریف در اطراف تهران از روی ریشه سیب جمع آوری گردیده است. این قارچ علاوه بر عده ای از انواع درختان میوه به درختان جنگلی و برخی از درختچه های زینتی مانند رز نیز حمله مینماید و در واقع قارچی است پلی فاژ و دارای میزبان های متعددی می باشد.  در برخی از مناطق کشوراهمیت اقتصادی این قارچ بیش ازRosellinia necatrix است. برخی از میزبان های این قارچ شامل بادام، سیب، توت، گلابی، زردآلو، آلوزرد و مو بوده و در اصفهان خسارت آن مخصوصأ روی زالزالک، گردو، چنار و صنوبر زیاد می باشد. خسارت این قارچ مخصوصأ در آذربایجان شرقی روی زردآلو در ده اسکو بسیار شدید است. این بیماری در اکثر مناطق میوه خیز کشور انتشار دارد.

علایم بیماری

نشانه های بیماری بدین ترتیب بوده که بر اثر حمله قارچ به ریشه و از بین رفتن آن، اندام های فوقانی گیاه به تدریج یا سریعأ جواب داده، برگ ها زرد و خشک شده و سرانجام شاخه ها و تمام درخت خشک می شود. و چنانچه خاک اطراف طوقه درخت عقب زده شود زیر پوست ریشه و طوقه و ریشه های فرعی ورقه های کرمی رنگ میسلیوم های قارچ و حتی ریز و مورف ها دیده میشود که این علایم کاملأ با علایم مربوط به رزلینیا فرق دارد. در پاییز اطراف طوقه درختان مبتلا  کلاهک های قارچ به صورت کپه ای ظاهر می شودکه این کلاهک ها حدود یک ماه سرپا بوده و بعد پلاسیده میگردد. تعداد کلاهک ها در هر کپه تا 40 عدد نیز میرسد. کلاهک های قارچ در اصفهان معمولآ به دو صورت بوده و عده ای پایه کلفت و برخی پایه باریک هستند. انتقال قارچ از ریشه ای به ریشه دیگر توسط ریزومورف های بند کفشی صورت میگیرد. رشد ریزومورف در خاک ماهیانه تا حدود 50 سانتیمتر نیز گزارش شده است.

عامل بیماری

اسپور قارچ عسلی روی پایه های بازیدیوم و چهار به چهار قابل تمیز می باشند، اسپورها تخم مرغی شکل ، گاهی نوکدار و معمولأ سفید رنگ هستند. دیوار اسپور صاف و یک لایه و ابعاد آن 8/7 و8/9 میکرون است. گوشت قارچ عسلی نسبتأ نازک ، به رنگ زرد مایل به قهوه ای روشن

(عسلی رنگ) و تقریبأ بدبو میباشد. قارچ خام دارای مزه نامطبوع و تندی است که بیشتر به طعم صابون  می ماند. اما پخته آن ملایم و برای آنها که به خوراک قارچ عادت دارند مطبوع است. این قارچ اگر به صورت سرخ کرده همراه با نان دو آتشه (توست) میل شود بسیار لذیذ است.

چرخه بیماری

این قارچ اغلب زندگی ساپروفیتی داشته و روی ریشه های مرده و پوسیده میتواند زندگی گندروئی داشته باشد، ولی با کاشت درختان حساس ، درختان در خاک زندگی انگلی شروع میگردد و با رشد ریزومورف ها و حمله آنها به ریشه درختان پیر یا جوان را از بین میبرد.                            قارچ به سهولت در محیط غذایی مصنوعی و به ویژه روی مالت آگار می روید و مناسب ترین درجه حرارت برای رشد آن 5/17-5/24 سانتیگراد و رطوبت 80-90 درصد می باشد(صابر 1352).

مبارزه

مبارزه شیمیایی علیه این بیماری چندان موثر نیست و باید اقدامات زراعی از قبیل آبیاری کمتر و جلوگیری از انتشار قارچ را اعمال نمود. قارچTrichoderma  viride  انگل طبیعی آرمیلاریا بوده و در خاک هایی که این قارچ وجود داشته باشد، آرمیلاریا را قلع قمع می نماید(شاهسون بهبودی و صباحی،1362 و صباحی،1363:1976،Boyce وبهداد،1358).

برای جلوگیری از پیشرفت بیماری درختان مرده را بایستی با ریشه از زمین خارج نمود و جای آن را آب آهک،فرمالین 5 درصد و یا محلول بردو ریخت. ریختن 40-30 گرم سولفات آهن در متر مربع خاک نیز موثر است(بهورزین،1381)