شپشه آرد

Tribolium cofusum Duv

Tenebrionidae, Col

شپشه آرد  حشره کامل سوسک کوچکی است به رنگ قهوه ای قرمز تا قهوه ای تیره به طول 4 تا 4/5 و به عرض

1/5 میلیمتر.

سر حشره کم عرض تر از صفحه پشتی سینه و تقریبا به عرض دو سوم آن می باشد و روی آن نقطه های ریز

بسیاری دیده می شود.

شکل عمومی:

شکل عمومی سر مسطح و عریض و در جلو مجهز به یک Chaperon cerphalique است. شاپرون سفالیک قطعات

دهان و قاعده شاخک ها را عرضا می پوشاند و روی حاشیه داخلی چشم ها نیز شیار نسبتا عمیقی بجا می

گذارد. این شیارها هلالی می باشد و تا یک دوم سطح چشم را فرا می گیرد. عرض شاپرون سفالیک در ناحیه

چشم ها عریض تر از عرض سر است و لبه آن بطور محسوسی از چشم ها تجاوز می کند و این از مهمترین علائم

تشخیص این نوع از انواع مشابه و نزدیک است.

شاخکها ۱۱ مفصلی و در زیر شاپرون سفالیک و در بالای چشم ها به سر متصل است.

مفاصل:

اندازه مفاصل از قسمت قاعده به بالا متدرجا بزرگ می شود و طول مفصل آخرى از مفصل های ۹ و ۱۰ بزرگ تر

ولی از مجموع طول دوبند ۹ و ۱۰ کمتر می باشد.

شاخکها از موهای لطیف زرد شفافی پوشیده شده است.

صفحه پشت:

صفحه پشت تقریبا به شکل مربع است که عرض آن در قسمت بالا زیادتر از قسمت پائین می باشد و روی آن از

نقاط مدور فرورفته نامنظم پوشیده شده است. دو گوشه جلوی صفحه پشت سینه مانند سایر حشرات این خانواده

بطرف جلو نوک تیز نیست ولی دو گوشه عقبی هلالی شکل و نوک تیز است. دو کناره طرفی صفحه پشتی سینه

و قسمت عقبی آن که در مقابل سطح فوقانی بالپوشها قرار دارد محدب و قسمت جلوی آن (در مقابل سر) مقعر

است.

طول بالپوشها:

طول بالپوشها 2/5 میلیمتر و طرفین آنها موازی و انتهای آنها در قسمت پائین تقریبا نیم دایره می باشد. بالپوشها

دارای خطور موازی و برجسته است که این خطوط در کناره های خارجی نمایان تر است. در فواصل خطوط باليوشها

نقاط ریز زیادی به چشم می اید. این حشره دارای بالهای زیری است ولی مانند اکثر حشرات این خانواده قادر به

پرواز نیست (سپاسگزاریان، ۱۳۵۷). پاها به رنگ بدن، پنجه های جلو و وسطی هر یک ۵ مفصلی و پنجه های

پاهای عقب ۴ مفصلی است. مفصل آخر از سایرین بزرگتر و به یک ناخن دوشاخه ختم می شود.

سپرچه:

سپرچه تقریبا به شکل نیم دایره است. تخم این حشره بیضی شکل و رنگ آن مایل به سفید و شفاف است.

ابعاد آن 0/6×0/3  میلیمتر است و سطح آن آغشته به مواد لزج و چسبنده می باشد، به این جهت اگر در محیط

آرد قرار بگیرد بعلت چسبیدنذرات آرد تشخیص آن مشکل است.

لارو:

لارو کشیده و سفید رنگ است و در پشت آن لکه های مایل به زردبه چشم می اید. رنگ کپسول سر، قطعات

دهانی و سطح پشتی بدن اندکی تیره تر است. طول بدن لارو پس از رسیدن به رشد نهائی، به ۶ تا ۷ میلیمتر

می رسد. بدن جز در دو طرف جانبی حلقه های بدون مو است، این موها عموما طويل و زرد رنگ هستند که در

حلقه نهم شکم بر تراکم آنها افزوده می شود. حلقه آخر شکم دارای یک جفت پیوست انتهائی (Urogomphie)

است. شاخکها کوتاه و چهاربندی است، بند آخر حامل یک موی کوتاه می باشد.

شفیره:

شفیره از نوع آزاد و به رنگ کرم مایل به زرد است. پشت بدن دارای موهای کوتاه پراکنده و دو سوی جانبی آن

مجهز به برجستگیهای گوشتی است که هر یک دارای ۳ یا ۴ موی بلند هستند. حلقه آخر شکم مانند لارو، دارای

دو پیوست انتهائی (Urogomphie) نوک تیز است. شفیره ماده علاوه بر پیوستهای انتهائی دارای دو زائده شاخ

مانندی است که در شفیره نر این زائده ها به برآمدگیهای کوچکی تبدیل می شوند.

تغذیه شپشه آرد:

ب از مواد نشاسته ای مانند آرد، سبوس، بلغور و غیره تغذیه می کند. این حشره نه تنها ضمن تغذیه

زیانهای قابل توجهی را به محصول وارد می کند بلکه بعلت افزایش سریع جمعیت، محصول انباری را با مدفوع و

پوسته های لاروی خود آلوده می کند و از مرغوبیت آن به شدت می کاهد.

حشرات چند خوار:

حشرات کامل و لاروها همچنین از دانه های شکسته غلات نیز تغذیه می کنند. بعضی از محققان معتقدند که از

دانه های سالم، بویژه جوانه آنها نیز قادر به تغذیه می باشند. ولی آنچه مسلم است این حشرات کامل از دانه

های شکسته و یا دانه هائی که قبلا مورد حمله دیگر آفات قرار گرفته اند به آسانی تغذیه می کنند و زیانهای

مهمی رابه وجود می آورند. شپشه های آرد اصولا حشرات چند خوار (Polyphage) هستند و می توانند از

محصولات انباریمختلف مانند دانه های روغنی، بادام زمینی، بذر کتان، کرچک، حبوبات، میوه های خشک،

ماکارونی، گیاهان خشک داروئی و کلکسیونهای جانوری تغذیه کنند و گاهی نیز برخلاف روال عادی خود، مانند

رژیم غذائی اولیه، به خوردن مواد گوشتی مختلف تمایل نشان می دهند (Carnivore) بنابراین  به محصولات

گوشتی نیز حمله می کنند.

طول عمر:

طول عمر این حشره خیلی طولانی است و بطور متوسط در افراد ماده به ۴۵۰ و در نرها به ۶۳۰ روز می رسد و تا

۴ سال نیز می تواند زندگی خود ادامه دهند. حشرات ماده بعد از پایان جفتگیری تخمهای خود را بطور منفرد و

پراکنده در روی مواد غذائی قرار می دهد.

حشره ماده:

هر حشره ماده در روز ۲ تا ۳ و در مدت ۸ تا ۱۰ ماه زندگی مجموعا در حدود ۵۰۰ عدد تخم می گذارد ولی اگر

شرائط مساعد باشد تعداد تخم به ۱۰۰۰ عدد نیز می رسد.

تخمهای حشره:

تخمهایی حشره برحسب شرائط محیط ۶ تا ۱۰ روز دیگر باز می شوند و لاروهای جوان بیرون می

آیند، این لاروها که بسیارفعال هم هستند بلافاصله شروع به تغذیه کرده و ضمن آن دالانهائی در جهات مختلف به

وجود می آورند.

رشد نهایی لارو:

هر لارو در روز می تواند برابر وزن خود غذا بخورد باین جهت رشد آنها با سرعت انجام می شود. لاروها در طول

زندگی خود ۷ تا ۸ بار پوست اندازی می کنند تا به رشد نهائی خود برسند، باین جهت در انبارهای آلوده باین آفت،

در نگاه اول، انبوهی از پوسته های لاروی جلب توجه می کند که از آنجا می توان به وجود این شپشه ها پی برد.

فعالیت این حشرات در انبارهای آرد و افزایش سریع جمعیت آنها سبب می شود که در مدت کوتاهی محصول با

مدفوع و پوسته های لاروی و شفیرگی مخلوط میگردد و از مرغوبیت آن کاسته می شود.

آرد آلوده معمولا ارزش نانوائی خود را از دست می دهد و لازم است از نظر حفظ بهداشت انسانی، مصرف اینگونه

محصولات ممنوع اعلام گردد.

اگر محیط زندگی برای نشوونمای این شپشه مناسب باشد بسرعت تکثیر پیدا می کند، زیرا یک طرف قدرت هم

آوری این حشره بسیار زیاد است و از طرف دیگر چرخه زندگی آنها نیز کوتاه است(باقری زنوز، ۱۳۶۴).

برای مشاوره رایگان با کارشناسان مجموعه به واتساپ مراجعه فرمایید.

محقق وگرداورنده:مهندس عبدالرضا حسنی