مقالات

کنه حنائی گوجه فرنگی

کنه حنائی گوجه فرنگی

Aculops lycopersici Massee

Syns. Vasates lycopersici Massee, Vasates destructor Kieffer

Phyllocoptes destructor Kieffer

Eriophyidae, Acar

Eng. Tomato russet mite

این کنه در ایران ابتدا در سال ۱۳۴۰ توسط فرحبخش از اطراف تهران، لرستان و بهبهان گزارش شده است. کنه مزبور علاوه بر این در ورامین، کرج واهواز نیز انتشار دارد. کنه حنائی، به تمام اندامهای هوایی گوجه فرنگی اعم از برگ، ساقه، کاسبرگها و میوه آسیب می رساند. به طور کلی در اثر شدت حمله، غالبا برگ و ساقه های این میزبان به رنگ حنائی و برنزی درآمده و گیاه به سهولت از بین می رود. آفت بیشتر در اطراف رگبرگ اصلی و در قسمتهایی از برگ و ساقه که بطور طبیعی موج دار هستند، فعالیت می کند.

کنه تخمهای کروی شکل، سفید شیری رنگ خود را به خصوص در اطراف رگبرگ اصلی و یا در شیارهای دمبرگ و ساقه قرار می دهد. بررسیهای انجام گرفته روشن نموده که کنه حنایی گوجه فرنگی در منطقه ورامین اواخر تیر تا اوایل مرداد ظاهر می گردد و از شهریور ماه به بعد جمعیت آن در برخی از مزارع گوجه فرنگی فوق العاده افزایش پیدا می کند. این حالت در طول ماههای شهریور و مهر ادامه می یابد و در نتیجه بوته ها را به نابودی می کشاند.

مورفولوژی کنه حنایی گوجه‌فرنگینمونه‌ای از آثار خسارت کنه حنایی گوجه‌فرنگی

این کنه اغلب با رنگ زرد روشن دیده می شود که طول آن حداکثر از ۲۰۰ و عرض آن ۵۰ میکرن متجاوز نبوده و با چشم غیر مسلح قابل رؤیت نیست. انتشار آن اغلب توسط باد و حشرات به خصوص .Bemisia sp که در مزارع زیاد دیده می شوند، صورت می گیرد. این کنه روی سایر میزبانهای مناسب موجود در منطقه اعم از گیاهان زراعی و علفهای هرز نیز زندگی می کند. در مطالعات آزمایشگاهی روشن گردیده که میانگین رشد کنه از تخم تا کنه بالغ در حرارت ۲۵+-۱ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۵+-۵۰ درصد ۸ روز و حداکثر ۱۰ روز به طول می انجامد.

ماده ها تخم خود را در زیر برگها و نزدیک به رگبرگ سطحی قرار می دهند. دوره باز شدن تخم ۲ روز بوده که پس از آن نوزاد کنه خارج شده و در دوره نیمفی را سپری می کند. تا به کنه بالغ تبدیل شود. براساس مطالعات انجام شده این کنه بیش از ده نسل در سال دارد. در مورد کنترل شیمیایی این آفت در ورامین، شش نوع سم مورد بررسی قرار گرفته که در بین آنها اتشورون، گوگرد و کارا تان نسبت به سایرین مؤثرتر و نتیجه بهتری داشته اند (برادران انارکی و دانشور، ۱۳۷۰).