پروانه برگخوار انجیر

.Ocnerogyia  amanda  Stgr

.Lymantriidae,  Lep

پروانه برگخوار انجیر در ایران در سال ۱۳۶۲ توسط عبایی گزارش شده است. لارو  این پروانه در استان های فارس ،مرکزی و شمال کشور به شدت روی درختان انجیر فعالیت داشته و از برگ ها تغذیه می نماید و اهمیت آن زیاد می باشد.

حشره کامل پروانه ای است که عرض آن در حشره نر با بالهای باز ۲۵_۳۵ میلیمتر است. رنگ بالهای روئی قهوه ای تیره با لکه گرد تیره تری در وسط آن می باشد، بالهای عقبی نارنجی‌رنگ و مژه های حاشیه بال قهوه ای رنگ است. شکم نارنجی با شاخکهای پروش و پره های آن رشد زیادی کرده و هر یک از پره ها مجهز به دو ردیف موی نازک می باشند.

عرض حشره ماده با بالهای باز ۳۵_۴۵ میلیمتر است و برخلاف حشره نر رنگ بالهای جلویی خاکستری مایل به قهوه‌ای ولی بالهای عقبی کم‌ رنگ ‌تر از بالهای جلویی می باشند. رنگ تخم حشره خاکستری مایل به نقره ای است که پس از چند روز همزمان با رشد جنین تغییر رنگ داده و به رنگ خاکستری تیره در می آید.

تخمها گرد و فطر ان ۳/۱میلیمتر است. شکل عمومی لارو استوانه‌ای کوتاه، رنگ آن خاکستری همراه با نقش و نگار قهوه ای غیر مشخص که با چشم قابل رویت است. بدن لارو، مانند سایر گونه های مختلف خانوادهLymantriidae از دسته موهای بلند پوشیده شده، علاوه بر این موها در قسمت پشتی دربند های ششم و هفتم دو غده ظریف برجسته وجود دارد. قلاب های پاهای شکمی کشیده و یک ردیفه است.

طول لارو در سن آخر لاروی ۲۵_۳۵ میلیمتر، آرواره ای بالا قهوه‌ای مایل به سیاه و به شکل ۵ ضلعی به طول ۸ و عرض ۵ میلیمتر، سطح داخلی آن گود و لبه های خارجی آن دندانه دار می باشد. شاخک سه مفصلی با پنج موی نازک در انتها، این موها یک اندازه نبوده به طوری که موی داخلی بسیار بلند و کشیده و حداقل ۱۰برابر سایر موهاست.

شفیره به رنگ خاکستری و سطح ان از موهای ظریفی پوشیده شده است. شفیره معمولاً در داخل پیله سفید رنگ نازکی قرار دارد. طول شفیر نر حدود ۱۲ میلیمتر و ماده ۱۴ میلیمتر است.

حشره زمستان را به صورت لاروهای سنین بالا، در زیر سنگ ها پناهگاه‌های اطراف درختان آلوده می گذراند. زمستان گذرانی از اواسط مهرماه با کاهش درجه حرارت شروع شده و لاروهای سن آخر و ماقبل آخر نسل سوم لاروهای اولیه نسل چهارم به تدریج از درخت پایین آمده و در محل های یاد شده زمستان گذرانی می کنند.

لارو های زمستان گذران در طول این دوره فعالیت چندانی نداشته ولی با برداشتن سنگ های پناهگاه و تحریک آنها شروع به حرکت میکنند. این داروها از اواسط اسفند ماه حالت پیش شفیرگی به خود گرفته و در حالی که پیله نازک تور مانند به دور خود می تنند بدون حرکت باقی مانده و در اواخر اسفند ماه تبدیل به شفیره می شوند.

رنگ این شفیره ها با شفیره های تابستانه فرق داشته و بیشتر رنگ قهوه ای مایل به سیاه دارند. با گرم شدن هوا و از اواسط فروردین ماه پروانه‌ها به تدریج شروع به خارج شدن نموده و ظهور حشرات نر معمولاً زودتر از ماده ها صورت می گیرد. حشرات ماده دارای فعالیت شبانه بوده و دارای نورگرایی مثبت می باشند. حشرات نر در ساعات اولیه روز پرواز کرده و گرایش آنها به طرف نور با مشاهدات به دست آمده بسیار کم و حدود۵%ماده ها می باشد.

جفتگیری حشره نر و ماده به صورت پشت به پشت و در امتداد یک محور صورت می گیرد، ۲۴ ساعت پس از جفت گیری ،تخمگذاری ماده ها به صورت دسته هایی در سطح برگ یا پشت آن شروع می‌شود ، که تعداد تخم در هر دسته از ۴ تا ۵۹ عدد تغییر می‌کند و به طور متوسط در ۷۵ دسته تخم۶/۲۰عدد بوده است. تخم های بهاره این پروانه یعنی زمانی که درخت فاقد برگ میباشد در زیر شاخه ها قرار داده می‌شود و در این زمان به علت همرنگی که بین دستجات تخم و سایر شاخه‌های درخت وجود دارد تشخیص آنها به سختی صورت می گیرد.

ماده ها در شرایط اپتیم و در طول مدت عمر خود حدود ۱۲۰ عدد تخم می گذارند و بیشترین تخم ها در همان روزهای اول تخمریزی گذاشته می شود، تعداد تخم گذاشته شده در نسل تابستانه بیشتر از سایر نسل ها می باشد، دوره جنینی تخم در طبیعت ۶ تا ۸ روز است. حشره دارای ۵سن لاروی است، طول دوره لاروی طبق مطالعات انجام شده در شرایط آزمایشگاهی ۲۸ روز است. پس از این مدت لارو در سطح برگ در حالی که پیله نازک خاکستری رنگ می تند حالت پیش شفیرگی خود گرفته و ظرف یک تا دو روز تبدیل به شفیره می گردد.

مدت شفیرگی به طور متوسط ۱۰ روز است. این آفت در شرایط آب و هوایی آبسرد خفر فارس دارای سه نسل کامل و در بعضی سال‌ها ۴ نسل در سال می باشد. بدین معنی که در اواخر شهریورماه پروانه‌های ماده حاصل از نسل سوم تخم ریزی کرده و پس از مدتی لارو ها از تخم خارج می شوند ولی این لاروها در پاره‌ای از مواقع به علت سردی هوا و تغذیه ناقص و توقف رشدی سنین لاروی خود را کامل نکرده و قادر به تخم گذارانی نمی باشند و در نتیجه در طول زمستان تلف می شوند. ظهور پروانه‌های نسل اول آفت از اوایل تا اواسط فروردین ماه دیده می‌شود و مراحل رشدی این نسل تا خرداد ماه ادامه می یابد.

از این تاریخ به بعد به تدریج پروانه های نسل دوم خارج شده و دوره رشدی این نسل به علت گرمی هوا کوتاه‌تر از نسل اول است و معمولاً در اواخر تیرماه خاتمه می یابد. در مرداد ماه که معمولاً مصادف با شروع برداشت انجیر در منطقه است فعالیت نسل سوم آفت نیز آغازمی گردد ولی در بعضی از سال ها لاروهای سن آخراین نسل در اواسط شهریور به شفیرگی رفته و نسل چهارمی را ایجاد می نماید ولی اکثر لاروهای سنین آخر نسل سوم مواجه با سرمای پاییزی شده و قبل از رفتن به شفیرگی خود را به پناهگاه‌های زمستانی رسانده و ادامه نسل به سال بعد موکول می گردد.

روش های شیمیایی مبارزه با برگخوار انجیر:

برای مبارزه شیمیایی علیه این آفت از ترکیب میکروبی باکتوسپئین که محتوی باکتریBacillus  thuringiensisاست به نسبت۵/۲در هزار ویا ازدیمیلین۲۵/۰در هزار استفاده می شود.

سمپاشی با سموم حشره کش مالاتیون به نسبت 2 در هزار و دیازینون به نسبت 1/5 در هزار در مرحله ای که لارو ها در سنین اول هستند می تواند تا حدودی موثر باشد و به کنترل جمعیت آنها کمک زیادی کند.

برای انتخاب روش مبارزه با این آفت، عادات و رفتار حشره توسط مبین و فقیه به شرح زیر بررسی شده است که لاروهای این آفت همزمان با غروب آفتاب از پناهگاه های خود خارج شده و به طرف درختان حرکت کرده و از آنها بالا رفته و شروع به تغذیه می نمایند. خروج از پناهگاه ها و حرکت به طرف درختان از هنگام شروع و تا یک ساعت بعد از آن(وقتی که هوا کاملا تاریک شده) ادامه دارد.

تغذیه لارو ها در ساعات اول شب بسیار زیاد ولی این میزان با گذشت شب رو به کاهش می گذارد. در آخرین ساعت تاریکی شب لاروها شروع به پایین آمدن از درختان نموده و به طرف پناهگاه ها راه می افتند هرچه هوا روشن تر می شود از تراکم لاروها بر روی درختان کاسته شده و به تعداد آنها در زیر سنگها و پناهگاه ها افزوده می گردد که اتمام آن حدود طلوع آفتاب است.

انتشار آفت فوق کاملا بستگی به وضعیت منطقه داشته و فقط در نقاط کوهستانی و سنگلاخی که مناسب پناه گرفتن لاروها می‌باشد انتشار داشته و خسارت وارد می‌کند. به دنبال مشخص شدن آداب و رفتار این حشره اقداماتی نظیر پیچیدگی گونی و مقوا بدون استفاده و یا با استفاده از سموم دور شاخه های درختان آلوده، استفاده از سموم دور شاخه های درختان آلوده ، استفاده از سموم به صورت پودر پاشی دور طوقه آنها، سمپاشی زیر درختان و پیچیدن پلاستیک در اطراف تنه درختان و آلوده انجام که از بین آنها استفاده از سموم به صورت پودر پاشی دور طوقه و بستن پلاستیک به دلیل تاثیر بیشتر و عدم نیاز به آب و سمپاش(با توجه به دیم بودن باغهای انجیر منطقه)بهتر از بقیه روشها بوده است.

ضمناً تخمهای این پروانه دارای پارازیتوئیدهائی به اسامیAnastatus  sp.از خانوادهEupelmidaeوOoencyrtus  spاز خانوادهEncyrtidaeوTrichogramma  embryophagumمی باشد.