مگس لوبيا
مگس لوبیا اصولا به انگلیسی آنرا Corn seed maggot یا کرم بذر ذرت می نامند. آفتی است بسیار پلیفاژ که لارو آن به بذر و گیاهچه اغلب گیاهان زراعی از قبیل انواع لوبیا، نخود، عدس، باقلا، ماش، کلم، چغندرقند، ذرت، پنبه، خیار، خربزه، هندوانه، گندم، برنج، تربچه، شبدر، یولاف، سیب زمینی، توتون، کلم گل، شلغم، بادام زمینی و پیاز حمله می نماید. در نتیجه بذر و جوانه تازه روئیده و یا گیاهچه چند برگه گیاه را از بین می برد.
این مگس در ایران ابتدا توسط فرحبخش در سال ۱۳۴۰ گزارش شد. کمالی در سال ۱۳۴۵ آفت مزبور را به عنوان یکی از آفات مهم حبوبات و بالاخص لوبیا بررسی نمود و نام فارسی مگس لوبیا را نیز محقق اخیر به آن داده است.
در مزارع خیار اصفهان در اوائل کشت و خیلی زود پس از تندش بذر کرم برنجی شکلی به گیاه حمله می کند که مگس بودن آن محرز و به احتمال قوی همین گونه H.cilicrura میباشد.
خسارت:
خسارت این حشره در اصفهان از اواخر فروردین ماه شروع می شود. حمله آن به خیار بقدری زود و بعد ازکاشت بذر صورت می‌گیرد که برخی از زارعین معتقدند که این کرم در داخل خود بذر بوده است.
حشره کامل:
حشره کامل مگس کوچکی است به طول ۴-۶ میلیمتر و تقریبا شبیه مگس خانگی ولی قدری کوچکتر از آن می باشد. مگس نر خاکستری تیره و روی سینه آن چند نوار طولی تیره تر و روی شکم یک نوار میانی وجود دارد. مگس ماده به رنگ خاکستری روشن و نوارهای روی سینه آن ناپدید و یا اینکه با هم در آمیخته‌اند.
سر مگس خاکستری متمایل به قهوه ای است. چشمها در حشره نر نزدیک به یکدیگر ولی در ماده ها توسط یک نوار نقره ای که یک سوم عرض سر را فرا می گیرد از هم جدا می گردند. سینه مگس محدب و باریکتر از سر آن می باشد.
تخم:
تخم مگس در حدود یک میلیمتر طول و یک سوم میلیمتر عرض دارد، شکل آن استوانه ای و کمی خمیده و نوک عقبی آن گرد و طرف دیگر نوک دار است. رنگ تخم سفید و چنانچه زیر بينوكولر مشاهده گردد شبکه ظریفی در سطح آن دیده می شود.
تخمها بطور دسته ای گذارده شده و دوره رشد ونمای جنین خیلی کوتاه است. طبق تحقیقات ريد (Ried) تخمها در حرارت ۲۷-۲۸ درجه یک روز و در ۱۶-۱۹ درجه سه روز و در حرارت ۵-۷ درجه سانتیگراد ظرف هشت روز تفریخ میگردند. مگس ماده روزانه حداکثر ۱۲-۱۰ عدد و در طول عمر خود حدود ۹۷ عدد تخم می گذارد.
لارو
لارو این مگس سفیدرنگ، استوانه ای و در طرف سر باریک و جلو بدن آن نسبتا ضخیم است. طول لارو کامل ۵-۷ میلیمتر می باشد. حلقه آخری شکم در قسمت وسط بیرون زدگی هائی پیدا کرده و ۵ جفت پستانک کوچک به وجود می آید. سه جفت از این پستانک ها در وسط قرار دارند.
اطراف هر حلقه بدن کمی برآمدگی دارد و شکل خاصی به لارو می دهد (ریونی، ۱۹۶۲). شفیره به رنگ قهوه ای و طول آن حدود ۵ میلیمتر است ( کمالی، ۱۳۴۸).
انتشار :
مگس لوبیا یک آفت Cosmopolit بوده و در تمام مناطق دنیا انتشار دارد. در ایران فرحبخش (۱۳۴۰) این آفت را از استانهای شمالی، برازجان و کازرون گزارش نمود. مطمئنا در اصفهان و احتمالا در آذربایجان و بعضی مناطق دیگر کشور وجود دارد. آفت مزبور توسط صائب گیلانی (۱۳۵۰) از قزوین و اطراف تهران نیز گزارش شده است.
محل تغذیه و حمله:
لارو این مگس روی هر نوع ماده آلی اعم از اینکه منشأ گیاهی و یا حیوانی داشته باشد و مرده یا زنده باشد تغذیه می نماید. بذور گیاهی و سایر قسمت های زیرزمینی بعضی از گیاهان زنده می توانند مورد حمله این مگس قرار گیرند.
طرز تغذیه و خسارت لارو بدین نحو بوده که لارو بذر گیاه را قبل از آنکه در خاک جوانه بزند از بین می برد. یا اینکه به قسمتی از آن صدمه رسانده و در نتیجه گیاه ضعیفی بدست خواهد آمد. اگر بذر بنحوی از حمله آفت مصون بماند و جوانه زند، لارو ممکن است ساقه زیرزمینی را مورد تغذیه قرار دهد و در نتیجه گیاه را پژمرده و خشک کند.
لاروها علاوه بر این قادرند به ریشه های جوان و حتی برگهای روی خاک گیاه حمله کنند. ریشه های مورد حمله بزودی نیز فاسد و پوسیده می شوند.
دوره رشد لاروی
لاروهای جوان پس از خروج به داخل خاک خزیده و ابتدا روی مواد آلی بسر می برند. پس از چند روز به داخل بذر گیاه نفوذ کرده و از گیاهچه آن و بعدا سایر قسمتهای زیر خاک تغذیه می کنند. لارو مگس سه سن لاروی را طی می نماید و در حرارت ۱۵-۱۸ درجه سنین اول و دوم هر کدام یک یا دو روز و رشد سن سوم کمی بیشتر طول می کشد.
دوره رشد کامل لارو در حرارت ۱۰-۱۲ درجه سانتیگراد ۲۰-۲۸ روز و در حرارت ۲۴-۲۵ درجه ۸-۱۱ روز می باشد. لارو موقعی که برای شفیره شدن آماده گردید بذر و گیاهچه را ترک کرده و وارد خاک می شود و در عمق ۵-6 سانتیمتری تبدیل به شفیره میگردد.
دوره شفیرگی:
دوره شفیرگی در حرارت ۲۰ درجه ۱۰ روز و در ۱۷ درجه ۱۸ روز طول می کشد. طول عمر مگس نر ۲۹ روز و مگس ماده ۳۴ روز است.
این مگس مانند مگس پیاز (H.antiqua) دیاپوز اجباری ندارد. همین طور که درجه حرارت پائین می آید لارو این مگس نیز بتدریج فعالیتش کم می شود. تا مساعد شدن مجدد شرائط محیطی به صورت لارو بسر می برد. این آفت در سال ۳-۵ نسل دارد.
قبل از آنکه به شرح مبارزه علیه این آفت بپردازیم لازم است ابتدا عواملی که در فعالیت و زاد و ولد این مگس نقش تشدیدکننده و یا محدود کننده دارند شرح داده شود. توجه به نقش این عوامل ما را در امر مبارزه کمک بیشتری خواهد نمود.
شرایط خاک:
این حشره پرواز و فعالیت را روی خاک های شخم زده به زمین های شخم نخورده ترجیح می دهد و در مزارعی که به تازگی آبیاری شده باشند بیش از مزارع دیگر فعالیت دارد. لارو مگس روی مواد آلی بخوبی می تواند زندگی کند بدین سبب در زمینهائی که کودهای حیوانی و یا کود سبز داده می شود حشره دارای فعالیت بیشتری می باشد.
مگس لوبيا معمولا در کشورهای مختلفی که از نظر آب و هوائی شدید با هم اختلاف دارند وجود دارد و این موضوع نیز بواسطه اینست که دامنه حرارتی وسیعی را می تواند تحمل کند و این دامنه حرارتی ۴ تا ۳۸ درجه سانتیگراد است.
حشره کامل:
حشره کامل حتی در حرارت نزدیک یخبندان نیز می تواند فعال باشد. البته این بدان معنی نیست که حشره در تمام درجه حرارت های حد فاصل ۴-۳۸ درجه بهترین فعالیت را خواهد داشت.
خسارت:
میزان خسارت این حشره و نحوه انتخاب میزبان توسط آن بستگی به دو عامل دارد. یکی میزان فعالیت مگس و دیگری شرائط محیطی می باشد. مثلا این آفت در فرانسه روی ریشه غلات فعالیت داشته و خسارت می رساند در صورتیکه در اسرائیل چنین فعالیتی را نمی تواند داشته باشد.
میزان خسارت این مگس معمولا زیاد و در اسرائیل تا ۸۰ درصد و در ایران کمالی در مزارع آزمایشی طرح حبوبات در کرج سال ۱۳۴۶، ۴۰ درصد برآورد نموده است.
زمستان گذرانی:
این مگس زمستان را به صورت شفیره و یا لارو کامل در داخل خاک و یا در کودهای دامی و یا داخل ریشه های آلوده می گذراند. در شرایط آب وهوائی کرج حشرات کامل در اوسط فروردین ماه ظاهرمی شود.
حشره کامل روی بوته ها و نزدیک به سطح زمین پرواز می کند. حشرات ماده پس از جفتگیری در داخل کودهای دامی و یا در داخل خاک و نزدیک به دانه هائی که تازه کشت می شوند تخمریزی می نمایند.
نحوه مبارزه با مگس لوبیا
ضدعفونی بذر با لیندین به نسبت ۲ گرم ماده خالص سم برای هر کیلوگرم بذر قبل از کاشت توصیه می شود. امروزه در بعضی از کشورها علیه این مگس و یا مگس های مشابه بلافاصله بعد از بذرکاری سطح خاک و به خصوص روی ردیف های کاشت را با یکی از حشره کش های دیمتوات و یا دیپتركس سمپاشی می نمایند. پاشیدن حشره کشهای گرانول نیز می تواند علیه آفت مؤثر باشد.
برای مشاوره رایگان با کارشناسان مجموعه به واتساپ مراجعه فرمایید.