سوسک منداب
Entomoscelis adonidis Pallas
Chrysomelidae, Col
سوسک منداب که اولین بار در سال ۱۳۱۷ توسط افشار از نواحی شمال گزارش شد در بعضی از منابع فارسی تحت عنوان کفشدوزک صیفی نام برده می شود. این حشره یکی از آفات مهم گیاهان خانواده چلیپائیان (Cruciferae) بالاخص منداب، کلم، شلغم، تربچه و خردل می باشد. آفت مزبور علاوه بر این به خشخاش و گاهی نیز چغندر قند حمله می نماید. از علفهای هرز نیز ترب کوهی، کیسه کشیش، خردل و آدونیس ممکن است موردحمله این حشره قرار گیرند (علوی، ۱۳۵۳).
حشره کامل:
حشره کامل سوسکی است به طول ۷-۹ میلیمتر، شاخکها تسبیحی و دارای ۱۱ مفصل بوده و اندازه آن نصف طول بدن حشره است. رنگ حشره در پشت نارنجی تیره و روی قاعده سر یک لکه قهوه ای تیره متمایل به سیاه وجود دارد. روی سینه اول یک نوار عرضی و روی بالپوشها سه نوار طولی با همان رنگ تیره قرار دارد. یکی از نوارها در حدفاصل دو بالپوش قرار گرفته و دو نوار دیگر جانبی قرار گرفته اند. پنجه پاها سیاه رنگ و چهار مفصلی است. تخم حشره بیضی کشیده، به رنگ قهوه ای تا زرد تیره و اندازه آن 1/6×0/7 میلیمتر می باشد. سطح تخم بطور مشخص دان دان است.
لارو:
لاروها در حالت تکامل ۱۱-۱۳ میلیمتر طول دارند و رنگ آنها در هر سن لاروی فرق می کند. بدن لارو حجیم و طویلو در انتها به یک سیفون ختم می گردد. سرسیاه، پاها قوی و در پشت بدن آن برجستگیهائی به چشم می اید.سطح شکمی همیشه روشن تر و متمایل به زرد قهوه ای بویژه در سنين آخر است.
شفیره:
شفیره به رنگ زرد کهربائی و طول آن به ۸-۱۰ سانتیمتر می رسد(علوی، ۱۳۵۳). سوسک منداب در آسیا و قسمتی از اروپا بالاخص در بلغارستان، رومانی و جنوب روسیه شیوع دارد. در ایران بیشتر نواحی شمال اطراف تهران، فارس، اصفهان، گلپایگان خراسان، همدان و قصرشیرین خسارت وارد می سازد. لاروهای آفت پس از خروج از تخم از برگ میزبان و بالاخص پارانشیم آن تغذیه می نمایند.حشرات کامل نیز برگخوار هستند.
خسارت آفت:
میزان خسارت آفت در بعضی از مزارع منداب اصفهان زیاد و علوی نیز خسارت آنرا روی خشخاش در گلپایگان در بهار سال ۱۳۵۲ تا صددرصد تخمین زده است. سوسک منداب زمستان را به صورت تخم در عمق ۱-۲ سانتیمتری خاک بسر می برد. این تخم ها معمولا از شهریور تا آبان ماه و گاهی نیز در آذر و دی ماه توسط حشره کامل گذارده میشود. تخمها در دستجات مختلف و بندرت به صورت تک تک ریخته می شود و هر حشره ماده بطور متوسط ۸۹۵ عدد وروزانه ۹۲ عدد تخم می گذارد.
خروج لاروهای جوان در نقاط مختلف بسته به شرایط جوی ممکن است در بهمن و یا اسفند ماه صورت گیرد.
تغذیه:
لاروها به محض خروج از برگ میزبانهای وحشی و یا زراعی خود تغذیه می کنند و فعالیت آنها در ساعات گرم روز وآفتابی می باشد. لاروها به گرسنگی طولانی مقاومت دارند. شبها در درجات حرارت پائین یا بهنگام وزش باد وبارش باران خود را بزمین می اندازند، داخل شکاف ها یا زیر کلوخ های پای گیاه پنهان می شوند. در آخرین سن چهارم لاروی، لاروها به داخل خاک مهاجرت کرده و در عمق ۱-۴ سانتیمتری اطاقکی درست نموده و در آنجا به صورت دیاپوز چند روزی باقی می مانند، سپس در همانجا به شفیره تبدیل می شوند.
دوره لاروی :
این دوره تحت شرائط محیطی ۲۴-۵۴ روز طول می کشد و در این مدت لاروها سه بار جلد تعویض می نمایند.دوره شفیرگی ۱۵ روز و پس از آن حشره کامل خارج می گردند.
تابستان گذرانی:
حشرات کامل نیز پس از تغذیه برای تابستان گذرانی به حالت دیا پوز در عمق ۱۵-۲۲سانتیمتری خاک بسر می برند.در اواخر تابستان از خواب بیدار می شوند و پس از خروج از خاک جفتگیری و ۴-۱۰ روز بعد حشرات ماده شروع به تخمریزی می کنند.
تعداد نسل:
این حشره یک نسل در سال دارد و فقط در پاره ای از سالها که شرایط خاص و مناسبی وجود داشته باشد میتواند نسل دومی نیز بگذراند(علوی، ۱۳۵۳). چون این حشره زمستان را به صورت تخم در خاک بسر می برد شخم زمین و غرقاب کردن آن موجب انهدام تخمها می شود. ضمنا برای مبارزه شیمیائی علیه لاروها و حشرات کامل کهروی بوته ها فعالیت دارند می توان از سموم فسفره و یا سوین استفاده نمود.سوسک منداب دارای دشمنانطبیعی متعدد می باشد که مهمترین آنها مگسی است به نام .Meiginia mutabilisFall از خانواده Tachinidae کهروی لاروهای آفت زندگی انگلی دارد (علوی، ۱۳۵۳).
برای مشاوره رایگان با کارشناسان مجموعه به واتساپ مراجعه فرمایید.