سوسک برگخوار غلات

Oulema melanopus L

Syns. Lema melanopus, Lema melanopa

Chrysomelidae, Col

Eng. Wheat leaf beetle

سوسک برگخوار غلات در ایران ابتدا در سال ۱۳۳۳ توسط دواچی گزارش شده است. آفت مزبور در کشورهای ترکیه، قبرس، سوریه، فلسطین، مراکش و همچنین در مجارستان، رومانی، لهستان و روسیه و اروپا و آمریکا انتشار دارد. در ایران آفت در اصفهان، دزفول، گرگان و گنبد، مشهد و ورامین وجود دارد و گیاهان میزبان آن شامل ذرت، گندم، جو و چاودار و یولاف می باشد. حشرات کامل و لاروهای زالوئی این آفت از هر دو سطح برگها تغذیه نموده و علائم خسارت به صورت نوارهائی در امتداد رگبرگها دیده می شود و تنها کوتیکول تحتانی برگها باقی می ماند و سفید به نظر می رسد. آستانه خسارت این آفت برای مبارزه شیمیائی روی گندم 1-1/5 عدد لارو روی برگ و یا ۱۵-۲۰ عدد حشره کامل در مترمربع می باشد و یک لارو ممکن است ۱۰ درصد برگها را ضایع نماید (1991 ,Miller).

حشره کامل سوسک کوچک، دراز و باریکی است به طول ۴-۵ میلیمتر، سر آن سیاه مایل به آبی و چشمها برجسته که توسط شیاری از قسمت سر جدا می گردند. شاخک ها سیاه و از ۱۱ مفصل تشکیل شده که چهار مفصل اولی نسبتا کوتاه می باشند. سینه اول بزرگ و برجسته و سطح آن فوق العاده براق است، به طوریکه فرورفتگی های شبیه نقطه آن به زحمت دیده می شود. رنگ سینه نارنجی شفاف است. بالپوشها طویل و کشیده و به رنگ آبی فلزی براق و روی هر یک از آنها در حدود ده خط طولی موازی دیده می شود، که از نقطه های کوچک فرو رفته تشکیل شده است. طول بالپوش ها دو برابرونیم مجموع عرض آنها است. رنگ پاها زرد مایل به قرمز به استثنای ساق ها و پنجه ها که سیاه می باشد(دواچی، ۱۳۳۳).

تخم ها استوانه ای و در دو سر گرد و طول آنها حدود یک میلیمتر و زرد رنگ هستند. بدن الارو قطور، تخم مرغی شکل، با رنگ قهوه ای متمایل به سیاه و سر آن گرد است. پشت لارو محدب و شکم آن کمی مسطح می باشد. در هر طرف سر لارو یک نوار سفید متمایل به زرد وجود دارد و آرواره آن نیز قرمز رنگ است. روی پشت سینه اول لارو دو نقطه بزرگ خاکستری رنگ وجود دارد که نظیر همین دو نقطه ولی کوچکتر نیز در دو طرف سینه های میانی و عقبی الارو قرار دارد. پنجه های لارو کوچک و سه مفصلی و در انتها دارای یک ناخن می باشد. شکم الارو نیز از ۹ حلقه تشکیل یافته و مخرج آن در قسمت انتهائی و پشتی قرار دارد (1962 ,Rivney دواچی، ۱۳۳۳).

این آفت یک نسل در سال دارد و زمستان را به صورت حشره کامل زیر پوست تنه درختان، زیر بوته ها و یا پناهگاههای دیگر می گذراند. حشرات کامل از اواسط فروردین ماه ظاهر شده و پس از تغذیه و جفتگیری حشرات ماده تخم های خود را روی برگها می گذارند. هر حشره ماده در طول عمر خود مجموعا ۱۵۰-۱۷۵ عدد تخم می گذارد. تعداد تخمی که روی هر برگ قرار داده می شود معمولا یک یا دو عدد و حداکثر ده عدد یا بیشتر نیز دیده شده است. تخمها برحسب درجه حرارت پس از یک یا دو هفته تفریخ می گردد و لاروهای جوان با فرو بردن سر خود در برگ شروع به تغذیه می نمایند.

دوره لاروی معمولا خیلی سریع سپری می شود و در آزمایشگاه در حرارت ۱۸ درج سانتیگراد فقط ۱۰ روز طول می کشد. چون پاهای لارو کوتاه و بدن آن قطور و بزرگ است مانند زالو خود را روی برگ حرکت می دهد.

موقعی که مرحله شفیرگی فرا می رسد لارو روی خاک افتاده و زمین را تا عمق چند سانتیمتری کنده و در آنجا به جستجوی محل مناسبی برای شفیره شدن می پردازد. پس از پیدا کردن محل مناسب از خود کف مخصوص سفید رنگی ترشح نموده و پوشش سختی به صورت یک پیله اسفنجی درست می شود که پوشش مزبور در تمام دوره شفیرگی حشره را حفظ می کند. بعد از ۳-۴ هفته حشرات کامل خارج می گردند. حشرات کامل در اواخر خرداد خارج شده و بهمین ترتیب سال و زمستان را می گذرانند. در مواقعی که آفت شدت داشته باشد مبارزه شیمیائی علیه این آفت ضرورت پیدا می کند. در اصفهان زمان فعالیت آفت مزبور باسن گندم مطابقت دارد و خوشبختانه برنامه سمپاشی که علیه سن انجام میگیرد روی این آفت هم مؤثر واقع می شود. چنانچه سمپاشی اختصاصی علیه سوسک برگخوار ضروری باشد از اغلب حشره کشهای آلی می توان استفاده کرد.