شب پره زمستانی

Agrotis segetum Schiff

Syn. Euxoa segetum Schiff., Feltia segetum Schiff

Noctuidae, Lep

Eng. Turnip dart moth

Ger. Wintersaateule

شب پره زمستانی یا غنج زمستانی و یا کرم طوقه بر که دارای گونه های متعدد است در ایران ابتدا در سال

۱۳۱۷توسط افشار شرح داده شده است در مناطق ایران انتشار دارد. این آفت علاوه بر چغندرقند به ریشه و

طوقه عدهای دیگر از گیاهان زراعی از قبیل: پنبه، خیار، کدو، سیب زمینی، یونجه، آفتابگردان، ذرت، کنجد، سوژا،

بادنجان،گوجه فرنگی، هویج و گندم حمله می کند و در ابتدای رویش گیاهان مذکور که جوان هستند صدمه

زیادی می زند.

حشره کامل شب پره زمستانی :

حشره کامل شب پره بزرگی است که رنگ بالهای روئی آن متغیر است و از قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره

متمایل به سیاه دیده می شود. مهمترین علامت مشخصه شب پره ها وجود سه لکه روی هر یک از بالهای رویی

می باشد که ترتیب قرار گرفتن آنها از قاعده بال عبارت است از: یک لکه کشیده که تقریبا به شکل مثلث یا منقار

پرندگان است سپس یک لکه گرد، تقریبا در وسط بال و یک لکه لوبیائی را خط سیاهی احاطه کرده که کاملا آنها

را مشخص می کند. بالهای عقبی سفید رنگ با رگهای خاکستری است و اطراف لبه های خارجی آنها دارای

ریشک های روشن است. عرض پروانه با بالهای باز در حدود ۴۵-۵۰ میلیمتر است. شکل تخمها نیمکره ای و

قاعده آنها مسطح است. قطر تخمها در حدود 0/5 میلیمتر، رنگ تخمها در ابتدای تخمگذاری سفید شیری است

و چند روز که گذشت روی آنها نقش و نگارهای قهوه ای به وجود می آید و موقع باز شدن تقریبا سیاه رنگ می

گردند. تخمها اکثرا به صورت تک تک و گاهی به طور دسته ای کنار هم و به تعداد ۱۴-۱۶ عدد گذارده می شود.

لارو:

رنگ لاروهای شب پره زمستانی متغیر بوده و از خاکی تا خاکستری و سیاه رنگ دیده می شوند. لاروهای کامل

این آفت قوی و بدنشان ضخیم است. طول آنها به ۴۵ تا ۵۰ میلیمتر می رسد. در طول پشت بدن لارو یک نوار

باریک روشنی وجود دارد که گاهی جریان خون از زیر آن نمایان است. پشت سینه اول یک لکه قهوه ای یا سیاه

رنگ پهن وجود دارد. در سایر حلقه های بدن لارو خالهای سیاه زگیل مانندی دیده می شود که روی هر یک از

آنها یک مو وجود دارد.

شفیره:

شفیره ها درون گهواره های بیضی شکلی که به وسیله لارو از خاک ساخته می شود در زیر خاک قرار

دارند. شکل شفیره کله قندی و رنگ آنها حنائی و طولشان به ۱۵ تا ۲۰ میلیمتر می رسد. در انتهای بدن شفیره

تعدادی خار وجود دارد که دو عدد آنها بزرگ و به شکل قلاب بوده و کاملا نمایان هستند و بقیه کوچکتر بوده و با

چشم مشخص نیستند (افشار، ۱۳۱۷ و خیری، ۱۳۴۵).

تغذیه لارو:

لارو شب پره زمستانی از قاعده دمبرگها و گردن (طوقه) ریشه چغندر تغذیه می کند و در نتیجه یک حفره نسبتا

بزرگی در طوقه گیاه به وجود می آید که باعث قطع ریشه از ساقه و خشکیدن گیاه جوان می گردد. خسارت

لاروهای شب پره زمستانی در مزارع چغندر کرپه و جوان فوق العاده زیاد و با اهمیت است و چنانچه تراکم آفت در

بعضی از مزارع کر په زیاد باشد منجر به نابودی مزرعه و دوباره کاری می گردد (خیری، ۱۳۴۵).

شب پره زمستانی:

شب پره زمستانی معمولا زمستان را به صورت لارو کامل در عمق ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری خاک می گذراند، ولی

طبق مطالعاتی که در کرج به عمل آمده بعضی سالها که در زمستان شرایط محیط مساعد بوده است این آفت به

صورت لاورهای کامل و حتى شفيره مشاهده گردیده است. استقامت الاروهای شب پره زمستانی به خصوص

لاروهای کامل به سرما زیاد است و تا چندین درجه زیر صفر را به خوبی تحمل می کنند.

بهار:

در بهار پس از گرم شدن هوا لاروها از عمق زمین بطرف سطح خاک (حدود ۵ تا ۶ سانتیمتری بالا) می آیند و

برای خود لانه ای از خاک به شکل گهواره تهیه می کنند و در داخل آن تبدیل به شفیره میگردند. پس از مدتی که

در حدود ۱۵ تا ۲۰ روز طول می کشد ازدرون شفیره ها شب پره ها بیرون می آیند. موقع خروج شب پره های

زمستانی در بهار بستگی به درجه حرارت و رطوبت دارد بنابراین تعیین موقع دقیق آن مشکل است ولی با

مطالعاتی که در مدت چند سال در کرج به عمل آمده خروج پروانه های نسل زمستانی در طول نیمه دوم فروردین

ماه می باشد.

پرواز و جفتگیری:

شب پره ها روزها را در زیر کلوخه ها و بوته ها پنهان می گردند و از اوایل غروب به بعد شروع به پرواز و جفتگیری

می کنند.

تخم گذاری:

یک پروانه ماده بطور متوسط تا ۸۰۰ عدد تخم می گذارد و تخمهایش را بطور تک و یا دسته های چند

تائی (از ۱ تا ۸ عدد) در پشت برگهای چغندر و یا علفهای هرزی مانند پیچک، سلمه و پنیرک قرار می دهد.

تخمهای این حشره اغلب دسته جمعی گذارده شده و روی برگ شبدر تا حدود ۱۸۰۰-۲۰۰۰ عدد تخم نیز

شمارش شده است. تخمها در شرایط مساعد ۴ تا ۵ روز بعد باز می شوند و لاروهای جوان خارج می گردند و در

ابتدا از برگهای جوان تغذیه می کنند و پس از عوض کردن پوست که مدت زیادی طول نمی کشد وارد سن دوم

می شوند و از این مرحله ببعد پای بوته های چغندر می روند. لاروها روز را در زیر خاک پای بوته ها در حالت

استراحت و یا مشغول تغذیه از گردن (طوقه) ریشه هستند و از اوایل غروب به بعد بیرون می آیند و به تغذیه

شدید خود از انتهای دمبرگها و طوقه ادامه می دهند.

دوران لاروی:

دوران لاروی در شرایط مساعد حدود یکماه به طول می انجامد و در این مدت پنج مرتبه پوست عوض می کنند تا

به مرحله تکامل به رسند و پس از آن در داخل خاک تبدیل به شفیره می گردند.

دوره شفیرگی:

دوره شفیرگی در شرایط مساعدحدود ۱۶ روز طول می کشد تا پروانه ها خارج گردند و اینموقع تقريبا مصادف با

اواخر خرداد ماه می باشد که نسل دوم آفت آغاز می گردد و چون در این موقع تقريبا ریشه های چغندر قوی

گردیده لذا در این نسل آفت نمی تواند خسارت و صدمه شدیدی وارد کند. بنابراین نسل دوم را بیشتر روی سایر

محصولات زراعتی و علفهای هرز می گذراند.

شب پره های نسل سوم آفت که از اواخر مرداد ماه و اوایل شهریور ماه ظاهر می گردند روی چغندرهای جوانی

که به منظور بذرگیری کشت شده است تخمریزی می کنند و لاروهای این آفت در شهریورماه خسارت شدیدی

وارد می کنند. این لاروها اکثرا کامل می گردند و زمستان را تا بهار سال بعد در اعماق خاک می گذرانند.

سه نسل در سال:

این آفت در شرایط آب و هوای کرج سه نسل در سال تولید می کند، اولین نسل آفت که از نیمه اول اردیبهشت

ماه شروع می گردد برای مزارع چغندر بسیار خطرناک و صدمه آن شديد است و همچنین نسل سوم آن در مزارع

چغندر بذری در شهریور ماه خسارت فوق العاده ای به محصول وارد می کند (خیری، ۱۳۴۵). شناسی (۱۳۵۲)

دوره های تکاملی این حشره را در شرائط انسکتاریوم برای تخم 4/9 – 6/1 روز، لاروی ۳۰-۳۳ روز، شفیرگی 8/6 –

14/8 روز و دوره یک نسل را 48/3 – 61 روز تعیین نموده است و در شرائط گیلان ۳ – ۴ نسل در سال دارد.

مبارزه در مزارع چغندر:

تشخیص موقع مبارزه با شب پره زمستانی در مزارع چغندر بسیار آسان است زیرا در اثر تغذیه الارو از گردن ریشه

بوته ها پلاسیده و پژمرده می گردند و صبح زود این علام به خوبی نمایان است. چنانچه خاک پای این بوته ها

کمی عقب زده شود لاروهای شب پره زمستانی در نزدیکی طوقه گیاه و یا کمی دورتر بحالت مارپیچ مشاهده

می گردند.به علاوه طوقه بوته های خسارت دیده سیاه شده و حفره ای در آنها دیده می شود. بنابراین از اوایل

اردیبهشت ماه که موقع بروز آفت می باشد باید مزارع چغندر را همه روزه بازدید و به محض مشاهده ۱۰-۱۲ لارو

در ۱۰۰ بوته اقدام به مبارزه کرد. شخم عمیق بعد از برداشت محصول برای از بین بردن لاروها، وجین علفهای

هرز مزرعه چغندر و نابود کردن آنها در بهار، کولتیواتور زدن زراعت و غیره از عواملی هستند که به مبارزه

شیمیایی کمک می کنند.

مبارزه شیمیائی:

مبارزه شیمیائی علیه این آفت نیز خالی از اشکال نیست بدین معنی که برای مبارزه و جلوگیری از خسارت آن

باید با آفت در زمانی که به صورت تخم و یا لارو کوچک می باشد مبارزه کرد و با یکی از فرمولهای زیر زراعت را

طرف عصر و غروب آفتاب سمپاشی کرد و نگذاشت لاروها درشت بشوند.

١۔ کارباریل ۸۵٪ پودر و تابل ۳ کیلو در هکتار

٢- کارباریل ۴۸ مایع سولوبل ۵ لیتر در هکتار

٣ – اتريمفوس ۵۰٪ امولسیون 1 تا 1/5 لیتر در هکتار

در صورتی که لاروها درشت شده باشند برای مبارزه با آفت باید از

فرمولهای زیر استفاده نمود:

فرمول ۱ ۔ کلروپیروفوس ۵٪ گرانول    ۲۰ کیلو در هکتار

گرانول را طرف غروب آفتاب در زراعت خطی روی خطوط چغندر و اگر زراعت کرتی است به صورت دست پاش در

تمام سطح مزرعه پخش و سپس مزرعه آبیاری می شود.

فرمول ۲ – طعمه مسموم تهیه شده با لیندین یا سوین بشرح زیر:

سبوس گندم                         ۱۰۰ کیلو

لیندین ۲۵٪ پودر و تابل          ۲ تا ۳ کیلو

آب                                  ۵۰ لیتر

یا

سبوس گندم                        ۱۰۰ کیلو

کارباریل ۸۵٪ پودر و تابل      ۳ تا ۵ کیلو

آب                                  ۵۰ لیتر

طرز تهیه طعمه مسموم :

طرز تهیه طعمه مسموم بدین ترتیب بوده که ابتدا مقدار ۲ کیلو لیندین ۲۵٪ یا ۳ کیلو کارباریل ۸۵٪ را در مقدار

کمیدآب حل می کنند و برای این کار بهتر است آب روی سم ریخته شود و با چوب آنرا کاملا به هم بزنند تا خوب

حلدشود و بعد آب را اضافه کنند تا به ۵۰ لیتر برسد این مقدار محلول سمی را بتدریج روی ۱۰۰ کیلو سبوس می

ریزنددو با پارو یا بیل خوب مخلوط می کنند به طوری که طعمه تهیه شده به صورت خمیر یا پودر نباشد. آنگاه

حدود ۷۰ کیلو گرم از این طعمه را برای هر هکتار طرف غروب آفتاب در زراعت خطی روی خطوط و یا در زراعت

کرتی به صورت دستپاش می پاشند. تا شب که لاروها از محل خود خارج می شوند در مسیر خود از این طعمه

تغذیه کرده و نابود گردند. در صورتی که بروز آفت کرم طوقه بر در مزارع چغندر قند همزمان با مصرف علف کش ها

پس از رویش باشد برای جلوگیری از سمپاشی های متعدد و صرفه جوئی در وقت و مبارزه به موقع با آفت توصیه

می شود، مقدار یک لیتر از امولسیون اتريمفوس ۵۰٪ با علف کش های مورد استفاده مخلوط و روی زراعت

سمپاشی گردد (خیری، ۱۳۷۰).

برای مشاوره رایگان با کارشناسان مجموعه به واتساپ مراجعه فرمایید.

محقق و گرداورنده:مهندس عبدالرضا حسنی