زنجره گل سرخ

.Edwardsiana rosae L

.Syn. Typhlocyba rosae L

.Typhlocybidae, Hom

زنجره گل سرخ در ایران اولین بار در سال ۱۳۲۸ به وسیله چووآخین در نشریه شماره ۹ آفات و بیماریهای نباتی شرح داده شده است. این حشره دارای میزبانهای زیادی است و علاوه بر گلسرخ، رز، ذرت به درختان میوه از قبیل سیب، گلابی، زالزالک، نارون، چنار، ازگیل، هلو، گیلاس، آلبالو، بادام و مو نیز حمله می نماید. طرز خسارت این آفت بدین نحو بوده که پورههای سنین مختلف و نیز حشرات کامل زنجره گل سرخ معمولا در سطح زیرین برگهای گیاهان میزبان خود زندگی می کنند و با فرو بردن خرطوم خود به داخل پارانشیم برگ میزبان و مکیدن شیره گیاهی از یکطرف و نیز ترشح بزاق دهان که سبب فاسد شدن کلروفیل سلولهای اطراف محل نفوذ خرطوم می گردد، باعث ضعف رشد و در نتیجه کاهش در میزان باردهی گیاهان میزبان می شوند.

گرچه فعالیت این حشره بطور معمولی در سطح زیر برگ انجام می شود لكن اثر خسارت آن در سطح روئی برگ به صورت نقاط و یا لکه های رنگ پریده ای که بزرگی و کوچکی آنها به شدت و ضعف انبوهی آفت بستگی دارد بخوبی قابل تشخیص است (داودی، ۱۳۵۹). در ایران زنجره گل سرخ در تمام مناطق بالاخص در استانهای مرکزی، آذربایجان شرق و غربی، خراسان، گیلان، مازندران کردستان، یزد، کهکیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، همدان، لرستان، اصفهان و فارس انتشار دارد.

حشره کامل زنجره کوچکی است به طول 3-3/5 میلیمتر، رنگ حشره یکنواخت و زرد روشن می باشد. چشمها برجسته و رنگ آن قرمز مایل به قهوه ای است. در فرق سر دو چشم کوچک وجود دارد. شاخکها سه مفصلی که بند اول و دوم آن کوتاه و ضخیم ولی بند سوم بلند و باریک است و خود از بندهای کاذب تشکیل یافته است و به طور کلی شاخکها درازتر از سر می باشد. رگ های بالهای روئی در رأس بال چهار حجره مسدود تشکیل می دهند. حجره سوم بزرگتر از سایر حجره ها و قسمت پائین حجره مزبور عریضتر از قسمت بالای آن است. رگهای طولی فقط در وسط و در رأس بال کاملا مشهود می باشند ولی در قاعده بال رگهای مزبور خیلی کمرنگ و تقریبا به رنگ عمومی بدن در می آیند.

رگهای عرضی فقط در رأس بال وجود دارند. آلت تناسلی نر خمیده پهن و در انتهای آن چهار استطاله کوچک وجود دارد (چووآخین، ۱۳۲۸). زنجره گل سرخ دارای پنج سن پورگی است که از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی بین سنین مختلف آن و حشره کامل موجود است. با این حال از نظر اندازه، طرز قرار گرفتن موهای بدن، طول بال، عرض سر و قفسه سینه و غیره تفاوتهانی دارند که تفکیک سنین مختلف پورگی و حشره کامل را از هم میسر می سازد. زنجره دارای دو شکل تخم، بدون دیا پوز و با دیا پوز می باشد و گرچه شکل عمومی هر دو شبیه دانه برنج با کمی خمیدگی و به رنگ کرم روشن و شفاف است، معذالک تخمهای بدون دیا پوز به ابعاد 0/15×0/38 میلیمتر و کوچکتر از تخمهای با دیا پوز (0/2×0/7 میلیمتر) بوده و در سطح خود دارای لکه های تیره رنگ می باشند (داودی، ۱۳۵۹).

زنجره گل سرخ زمستان را به صورت تخم زیر پوست سرشاخه های یکساله گلسرخ و بندرت هلو و گوجه می گذراند. از نیمه دوم فروردین ماه تا هفته سوم اردیبهشت ماه تخمها بتدریج تفريخ می گردند. پوره های سن اول پس از خروج از تخم در سطح زیرین برگهای جوان پراکنده شده و خود را مستقر نموده و به فعالیت می پردازند بدلیل مخلوط شدن سنین مختلف پورگی که بعلت دوره طولانی تفریخ در طبیعت می باشد تفکیک آنها و پورگی۲۰-۲۲ روز به طول خواهد انجامید. حشرات کامل آفت در اواسط اردیبهشت ماه ظاهر شده و ۲۵-۳۰ روز بعد ماده ها شروع به تخمریزی می کنند. حشرات ماده تخمهای خود را بطور دسته جمعی یا انفرادی زیر برگ و در داخل پارانشیم می گذارند و این تخمها در واقع تخمهای بدون دیا پوز هستند. تعداد کل تخمی که توسط هر حشره گذارده می شود تا ۲۶۱ عدد نیز شمارش شده است.

بدلیل طولانی بودن دوره تفریخ، کوتاه بودن دوره زندگی هر نسل و نیز طولانی بودن دوره ظهور حشرات کامل مراحل مختلف زندگی این حشره در نسلهای متوالی با بودن دوره ظهور حشرات کامل مراحل مختلف زندگی این حشره در نسلهای متوالی با همدیگر مخلوط می شوند، به طوریکه در تمامی دوره فعالیت این آفت تقریبا کلیه مراحل نشوونمای آن مشاهده می شود. ضمنا تفکیک نسلها از یکدیگر و تعیین تعداد نسل سالیانه آفت بسادگی میسر نمی باشد. این زنجره در شرایط آب وهوائی کرج چهار نسل در سال دارد و طول دوره زندگی سه نسل اول با چند روز اختلاف نزدیک بهم و بین ۵۰-۶۰ روز بوده ولی دوره زندگی نسل آخر بدلیل اینکه تخمهای این نسل با دیا پوز بوده و حالت زمستان گذران را تشکیل می دهند بین ۶ تا ۷ ماه طول می کشد.

از سمومی که برای مبارزه با حشرات مکنده و شته ها استفاده می شود، برای مبارزه علیه این آفت نیز می توان استفاده نمود.