پوستخوار پسته
Estenoborus perrisi Chapuis
Syn. Carphoborus perrisi Chapuis
.Scolytidae,Col
Eng.Pistcio shot _hole borer
پوست خوار پسته در دنیا ابتدا در سال ۱۸۷۳ میلادی توسط شاپویس شناخته شده است. در ایران نیز اولین بار در سال ۱۳۳۷ توسط دواچی گزارش گردیده است. این سوسک در ایران فقط روی انواع درختان پسته ملاحظه می شود و طرز خسارت آن مانند سوسک های اسکولیت می باشد، بدین ترتیب که لارو های آن در زیر پوست در ناحیه کامبیوم تغذیه کرده و با ایجاد دالان هایی در جهات مختلف موجب قطع آوندها و سرانجام مرگ درخت می گردد. این آفت در اکثر مناطق پسته کاری کشور بالاخص در نواحی کرمان، قزوین ،فارس، خراسان ،یزد ،اصفهان و شهریار انتشار دارد.
حشره کامل سوسک ریز سیاه رنگی است که طول آن1/8_2میلیمتر و عرض آن0/8میلیمتر می باشد. بالپوش ها و پاها و قسمت قدامی سینه اول قرمز مایل به خرمایی است. شاخک ها و پنجه پا زرد رنگ است، سرمدور و عریض و پوشیده از نقاط ریز غیر واضحی است. قاعده بالپوش ها برجسته و روی آن به طور وضوح دندانه دار است. به موازات این دندانه ها دو ردیف دندانه های کوتاه تری که به لبه بالپوشها نمی‌رسد وجود دارد.
در لبه های طرفین بالپوش ها ردیفی از فلس‌های زرد مایل به خاکستری به مقدار کمی وجود دارد. زیر سینه و شکم مستور از موهای متراکم خاکستری رنگ است. روی بالپوش ها نقاط کم عمق وجود دارد که تشکیل شیارهای غیر واضحی میدهند و فواصل بین شیار ها برامده نیست و فقط سراشیبی بالپوش ها در فواصل ۱و۳و۹ قدری برآمده‌اند. پشت سینه اول، بالپوش ها، زیر شکم و سینه از فلس های متراکم خاکستری روشن که روی یکدیگر سوار شده‌اند پوشیده شده است به علاوه روی بالپوش ها فلس های قهوه‌ای رنگی وجود دارد که نقوشی به نقش سنگ مرمر تشکیل میدهند.
در سراشیبی بالپوش ها فلس وجود ندارد.در نرها موهای قسمت فوقانی پیشانی بلند تر از قسمت تحتانی آن می باشد. لارو این حشره وقتی که کامل باشد به طول1/5_2 میلی متر می رسد و رنگ آن شیری می باشد. لارو در قسمت جلو قطورتر از قسمت عقب و دارای دو آرواره قوی است. لارو مزبور کمی خمیده و عاری از هر گونه مو می باشد.
بر اساس مطالعات فرسوده این حشره در قزوین زمستان را به صورت حشره کامل زیر پوست می گذراند اما تقی‌زاده و صفوی می‌نویسد این حشره زمستان را به صورت لارو زیر پوست درخت می گذراند. حشرات کامل در زمستان فعالیتی نداشته در داخل دالان های تغذیه‌ای به سر می برند. در اوایل بهار به محض مساعد شدن شرایط آب و هوایی حشرات مزبور نیز به تدریج از پناهگاههای زمستانه خود بیرون آمده و بر روی درختان ضعیف شده انتشار می‌یابند. آنگاه حشره برای ورود به زیر پوست، به وسیله قطعات دهان خود سوراخی به قطر یک میلی متر ایجاد کرده و داخل می گردد.
ابتدا در محل ورود یک حفره ای به نام اتاقک جفت‌گیری ایجاد کرده و اغلب چهار حشره با هم در یک حجره فعالیت می کنند. سپس حشرات نر و ماده در اتاقک مخصوص تعبیه شده جفت گیری نموده و آنگاه حشره ماده دالانهای عمود بر محور ساقه که به نام دالان تخم معروف است و حدود یک میلیمترقطر دارد در قسمت چوبی ایجاد می کند. حشره ماده تخم های خود را در دو طرف این کانال قرار می دهد. لاروهای جوان که از تفریخ تخم ها به وجود می آیند شروع به فعالیت نموده تقریباً در جهت عمود بر دالان تخم حفر می نمایند. قطر دالان لاروی متناسب با رشد لارو و به تدریج قطور تر می شود. تا این که لارو در سنین آخر در انتهای دالان در حفره ای به نام حفره شفیرگی تبدیل به شفیره می شود. دوره رشد و نمای یک نسل حشره حدود یک ماه طول میکشد و بر اساس مطالعات فرسوده در قزوین این حشره سه نسل در سال دارد.
مثل همه موارد، خسارت سوسک‌های پوست خوار نتیجه ضعف درخت و یک عارضه ثانویه است، لذا باید با انجام عملیات صحیح زراعی، قطع درختان و سرشاخه های خشک از بین بردن آنها و بخصوص تنظیم برنامه آبیاری و تقویت خاک با آن مبارزه کرد. در چنین شرایطی آفت به سادگی نمی‌تواند خسارت قابل توجهی ایجاد نماید. در مواردی که تراکم آفت شدید است و همراه با انجام کلیه اقدامات زراعی و اگروتکنیک، مصادف با ظهور حداکثر حشرات کامل، درختان را باید با مخلوط۲۰۰گرم لیندین۲۵%در۱۰۰لیتر آب سمپاشی نمود. بهتر است این سم پاشی در چنین شرایطی یکبار دیگر به فاصله ۲۰ روز تکرار شود.