شپشک مومی مرکبات

Ceroplastes  sinensis  Guer

.Lecaniidae,  Hom

Eng.  Hard  wax  scale

شپشک مومی یا شپشک چینی به نام شپشک ستاره‌ای مرکبات نیز گفته می شود، در سال ۱۳۱۴ همراه با نهال های آلوده از فلسطین وارد رامسر شده و اولین بار در سال ۱۳۱۶ توسط کوثری ملاحظه گردیده است. این شپشک علاوه بر مرکبات روی عده‌ای دیگر از درختان و درختچه های زینتی مانند برگ بو، شمشاد رسمی، گل سرخ، به ژاپنی ،آگاو، سینرر، مارچوبه، ماگنولیا و همچنین انار، گلابی، هلو، به، آلو و سیب نیز دیده شده است.

شپشک مومی روی برگ ها اعم از سطح بالایی یا زیری یا روی شاخه ها و حتی میوه ها ملاحظه می‌شود. ترشحات این آفت نیز باعث رشد قارچ دوده روی شاخه و برگ میزبان می‌گردد. این شپشک در رامسر و بابلسر روی مرکبات و در رشت روی درختان به دیده شده است و در واقع دامنه انتشار آن محدود و چون درختان میوه نیز می‌توانند میزبان این آفت قرار گیرند بایستی رعایت اصول قرنطینه داخلی را نمود، تا از انتقال آن به نواحی مرکزی و جنوبی کشور جلوگیری به عمل آید.

شپشک ماده کامل به شکل نیم کروی و سطح پشتی آن با صفحاتی از ماده مومی سخت و ضخیمی به رنگ سفید کثیف متمایل به بنفش یا صورتی روشن پوشیده شده است. تعداد صفحات مزبور هشت عدد است که یکی از آنها در وسط و هفت عدد دیگر در اطراف آن قرار گرفته اند. مرکز این صفحات تیره است.طول بدن آن به۵_۶و عرض آن۳_۵و ارتفاعش۳_۴ میلی متر می رسد. افراد نر خیلی کوچک، بیضی شکل، نسبتاً مسطح و در هر پهلو دارای سه زائده سفید رنگ میباشند. پوره ها به رنگ بنفش و بیضی کشیده بوده و به علت وجود مخروطی های سفید در اطراف بدن منظره ستاره‌ای شکل دارند.

شپشک مومی مرکبات زمستان را به صورت افراد ماده جوان روی شاخه ها و حتی روی میوه  مرکبات به سر می برد. در بهار ماده‌ها کامل و بالغ شده و در حدود تیر ماه شروع به تخم گذاری می کنند. مدت تخم گذاری1_1/5 ماه به طول می‌انجامد. در شرایط مساعد هر حشره ماده ۴۰۰ تا ۲۰۰۰ و حتی بیشتر تخم می گذارد. پوره های جوان پس از تفریخ تخمها در سطح روی برگها و در امتداد رگبرگ ها شروع به تغذیه می نماید.

بر اساس مطالعات انجام شده در مازندران این آفت دو نسل کامل در سال دارد. قسمت عمده پوره های نسل اول از اواخر خرداد تا اواسط تیر و نسل دوم از اواخر شهریور تا اواخر مهر ظاهر می شوند. تخم گذاری حشره با شروع زمستان متوقف و زمستان حشره به صورت ماده بالغ به سر می برد، در زمستان های ملایم پوره های سن ۲ و ۳ نیز دیده می‌شود. ترشحات شیر ه ای حشره در سنین پورگی ۱و۲جزئی ودر سن سوم زیاد است. خسارت این آفت در شمال ایران روی مرکبات کم و معمولاً اقدامی برای مبارزه علیه آن نمی شود.قارچCephalosporium  lecanii و چند گونه از زنبورهای پارازیت تراکم انبوهی این آفت را زیر کنترل خود دارند.