سر خرطومی سیب
.Anthonomus pomorum L
.Curculionidae,Col
Eng.Apple blossom weevil,Ger.Apfelbluetenstecher
سرخرطومی سیب که به نام سرخرطومی گل سیب نیز گفته می‌شود، یکی از آفات مهم درختان میوه دانه دار در نواحی کوهستانی و سردسیر میباشد و در ایران ابتدا در سال ۱۳۱۶ توسط افشار گزارش شده است. آفت مزبور در بعضی از نواحی مستعد ۶۰_ ۷۰ درصدگلهای سیب رااز بین می برد. درختان سیب، گلابی ، زالزالک و سایر درختان میوه دانه دار اهلی و وحشی می توانند میزبان این آفت قرار گیرند. طرز خسارت این آفت بدین ترتیب بوده که حشرات کامل از غنچه ها و برگ های جوان تغذیه نموده و لارو نیز ،پرچم ها ، تخمدان های گل و میوه های جوان را مورد حمله قرار می دهد .غنچه های مورد حمله باز نشده، گلبرگ ها خشک، غنچه های قهوه ای و بسته باقی میماند و سوراخی در آن به وجود می آید .در داخل غنچه آلوده، تخم لارو و یا شفیره آفت ملاحظه می‌گردد .این آفت در نواحی استان های آذربایجان، خراسان، زنجان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، مرکزی و اطراف تهران شامل دماوند، طالقان، شمشک و در دره رودخانه هراز در منطقه لاریجان انتشار دارد.
حشره کامل یک سوسک سرخرطومی است که طول آن ۴_۶ میلی متر و عرض آن ۳ میلیمتر می باشد. حشرات نر معمولا کوچکتر از حشرات ماده می باشند. بدن سوسکها از کرکهای ظریف خاکستری مایل به قهوه ای پوشیده است. در قسمت پشتی و انتهایی بالپوشها نوار روشن و برجسته به شکل(V) وجود دارد. پا ها و شاخکها به رنگ قهوه‌ای تیره هستند. تخمها زرد روشن و اندازه آنها0/5×0/7 میلیمتر میباشد. لارو حشره بدون پا، سفید رنگ، پلاک سر سیاه متمایل به قهوه‌ای و حداکثر به طول۵_۷ میلیمتر می رسد. شفیره به رنگ زرد و ۵ میلی متر طول دارد.
سر خرطومی سیب در سال فقط یک نسل دارد وزمستان را به صورت حشره کامل در پناه گاههای مختلف زیر پوست ودر سوراخهای که قبلاً به وسیله حشرات چوبخوار ایجاد شده و همچنین در زیر و بقایای مرطوب و شاخ و برگ درختان در خاک می گذراند .در اوائل بهار موقعی که متوسط درجه حرارت روزانه به۷_۸ درجه سانتی گراد و ماکزیمم به ۱۰ درجه سانتیگراد رسید ، حشرات کامل از اماکن زمستانه خارج میشوند ظرف مدت۲_۳ هفته عمر خود از غنچه ها و برگ های جوان تغذیه نموده و حشره ماده پس از جفتگیری تخم های خود را به طور انفرادی یعنی در داخل هر غنچه فقط یک تخم قرار می دهد. هر حشره ماده روزانه۳_۵ عدد و جمعاً تا ۱۰۰ عدد تخم می گذارد . حشره ماده برای تخم ریزی حفره‌ای در سمت جانبی شکوفه با خرطوم خود درست کرده و سپس خرطوم خود را بیرون کشیده و با تخم ریز یک تخم در حفره حاصله می گذارد .
تخم پس از۵_۱۵ روز تفریخ می‌شود و لارو جوان با نفوذ در اعضا زایشی گل ، از باز شدن آن جلوگیری می نماید. بدین ترتیب گل های آلوده نازا شده و به شکل میخ و به رنگ قهوه ای تیره در می آیند . دوره لاروی۲_۳ هفته طول می کشد و سپس لاروها در داخل غنچه های خشک شده تبدیل به شفیره می شوند. لاروها را در اواخر اردیبهشت تا اوایل خردادماه گاهی می توان در داخل گلها مشاهده و جمع آوری نمود . دوره شفیرگی۱_۲ هفته بوده و پس از آن حشرات کامل ظاهر شده و اغلب از پارانشیم تحتانی برگ‌های جوان تغذیه می نماید . در اواخر بهار و یا اوایل تابستان حشرات کامل به پناهگاه های زمستانی بازگشته و تا بهار سال آینده بدون فعالیت در آنجا باقی می مانند.
در مورد مبارزه شیمیایی علیه سرخرطومی باید توجه داشت که سمپاشی باید در اوایل بهار هنگام برگ کردن درختان و قبل از ظهور شکوفه ها انجام گیرد و در صورت تاخیر شکوفه های آسیب دیده را نمی‌توان از حمله این آفت نجات داد . معمولاً برای سمپاشی علیه این آفت از تیودان۳۵%به نسبت1/5 در هزار می توان استفاده نمود. در رابطه با مبارزه شیمیایی با این آفت ذکر این نکته ضروری است که این حشره به ندرت حالت طولانی زیانبار به خود می گیرد . به عبارت دیگر در تراکم های معمولی این حشره گل تنک طبیعی گردیده و گل های باقیمانده به ویژه در سال‌های فراوانی گل برای باردهی کافی خواهند بود.
در کشورهای اروپایی آلودگی به میزان۱۵_۲۰ درصد را آستانه اقتصادی خسارت آفت می‌دانند در حالی که به نظر ما و در شرایط خاص کشور ما می توان تا حتی۳۰% او را نیز در سال‌های باردهی تحمل نمود.درسا ل‌های طغیان شدید آفت بهترین برخورد را مبارزه شیمیایی می‌دانیم که باید در زمان ظهور حشرات کامل و فعالیت تغذیه ای که مصادف با تورم جوانه هامی باشد صورت داد . در نواحی تحت فعالیت این آفت تعدادی از سایر آفات مهم سیب از جمله لیسه سیب فعالیت شدید دارند که می‌توان آنها را زمان سمپاشی در زمان تورم جوانه ها که آن را سمپاشی پیش بهاره می دانیم مهار نمود .
لارو های لیسه سیب در این زمان از زیر پولک های تخم خارج گردیده و به طرف جوانه های در حال باز شدن روی می‌آورند . در مورد گلابی هم خوشبختانه یک چنین همزمانی از نظر زمان مبارزه با مهمترین آفت درختان گلابی در کشور یعنی پسیل گلابی وجود دارد ، بدین معنی که در سمپاشی های پیش بهاره می‌توان حشرات کامل پسیل گلابی را که از خواب زمستانی بیدار شده و شروع به تخم ریزی نموده اند نیز مهار کرد. برای مبارزه شیمیایی می توان از سمومی با اثر تماسی و گوارشی بهره برد.زنبور پارازیتHabrocytus grandisوزنبورApantelesپارازیت این آفت می باشند.همچنین سن شکارگرAnthocoris nemorumلارو وشفیره سرخرطومی راموردحمله خود قرار می رهد.