بید کلم
Plutella maculipennis Curtis
.Syn. Plutella cruciferarum Zett
.Plutellidae, Lep
Eng. Diamond back moth
بیدکلم شب پره کوچکی است که به انگلیسی آنرا شب پره پشت الماسی می گویند. این پروانه در ایران در سال ۱۳۱۷ توسط افشار به صورت یکی از آفات مهم کلم شرح داده شده است. این پروانه به برگ عده ای از گیاهان خانواده چلیپائیان بالاخص انواع کلم، شلغم، کلزا، خردل، و کروسیفرهای وحشی حمله نموده و باعث خسارت می گردد (زاهدی، ۱۳۴۶).
طول بدن پروانه ۷ میلیمتر و عرض آن با بالهای باز تا ۱۷ میلیمتر نیز می رسد. بالهای جلوئی باریک کشیده و لبه خارجی آنها گرد و ریشک های بلندی دارد. رنگ بدن پروانه خاکستری تیره رنگ بالهای جلوئی قهوه ای متمایل به زرد همراه با نقطه ها یا لکه های سیاه می باشد. در حاشیه عقبی بالهای جلوئی نوار سفیدرنگ موجداری قرار دارد که در موقع جمع شدن بالها و هنگامی که دولبه سفید کنار هم قرار می گیرند، نقش رومبوئیدی به وجود می آید و بهمین دلیل به پروانه “پشت الماسی ” گفته می شود. بالهای عقبی به رنگ خاکستری تیره، باریک و در حاشیه خود مجهز به ریشک های متراکم می باشد. تخمها بیضی شکل و پهن و اندازه آنها 0/5×0/25 میلیمتر است.
رنگ آنها سبز متمایل به زرد و در دسته های ۳-۶ تائی در پشت برگها و نزدیک رگبرگها گذارده می شود. لاروها پس از تکمیل رشد، به طول ۸-۹ میلیمتر و در وسط کمی قطور و دوکی شکل می باشد. رنگ آنها سبز و منقوش به لکه های کوچک سیاه که ظاهری خاکستری رنگ به لارو می دهد می باشد. روی سرویدن لارو موهای ریز و پراکنده ای وجود دارد. در لاروهای جوان یک نوار سبز تیره تر در امتداد پشت و در طرفین نیز دو نوار کمرنگ تر وجود دارد. شفیره ظریف و طول ۶ میلیمتر و به رنگ زرد روشن متمایل به قهوه ای و در داخل پیله نازکی قرار گرفته و به بیت برگ چسبیده است.
این شب پره در سراسر اروپا، افریقای شمالی و جنوبی، آسيا، استرالیا و آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی انتشار دارد و به طور کلی در هر کجا که کلمکاری می شود این آفت نیز وجود دارد. در ایران شب پره مزبور در سواحل بحرخزر، اطراف تهران، فارس و احتمالا سایر نقاط کشور انتشار دارد. لاروهای جوان پس از خروج از تخم رگبرگهای اصلی را سوراخ کرده و یا اینکه در سطح زیرین برگها به تغذیه می پردازد. اگر حمله آفت شدید و بوته ها جوان باشند، گیاه ممکن است بکلی از بین برود و این حالت ممکن است در اواخر تابستان زمانی که شرایط آب و هوائی مساعد و بوته ها نیز جوان و نرم هستند اتفاق افتد. عادت نفوذ در برگ بزودی توسط لاروها از بین رفته و ابتدا در برگهای خارجی سوراخهائی به قطرهای مختلف به وجود آورده و سپس به برگهای مرکزی حمله می کنند. در گیاه کلم گل این حشره تغذیه از گلها را به برگها ترجیح می دهد. لاروها نه تنها قسمتهائی از گلها را تغذیه کرده بلکه بقیه آنها را نیز به وسیله فضولات خود آلوده و کثیف می نمایند. این لاروها اغلب تارهای نازکی در روی گلهای مورد تغذیه تنیده و در زیر تارها زندگی می کنند. بیدگلم روزها در زیر برگها مخفی شده و فقط شبها ظاهر می شود و پروازهای کوتاه وسریعی انجام می دهد. پروانه های نر و ماده در شب جفتگیری می کنند، بعدا پروانه ماده تخمهای خود را در سطح زیرین برگها کنار رگبرگها قرار می دهد. هر شب پره ماده در طول عمر خود جمعاً ۲۰۰-۱۵۰ عدد تخم می گذارد. تخم ها در شرایط مساعد ظرف مدت ۳-۴ روز و در حرارت ۱۰ درجه سانتیگراد ۱۳ روز و در حرارت ۳۵ درجه سانتیگراد 1/5 روز تفریخ می شوند.
لارو هنگام خروج سبز رنگ و حدود ۲ میلیمتر طول دارد و ابتدا در سطح برگها سرگردان بوده، سپس نسج را سوراخ کرده و وارد آن می گردد و از بافت پارانشیم که نرم تر از اپیدرم است تغذیه می کند. پس از ۲-۳ روز لاروها دیگر از سطح خارجی برگها می خورند. لارو معمولا عصبانی و با احساس کمترین مزاحمت خود را جمع کرده و خود را از روی برگ پائین انداخته و به وسیله تار ابریشمی آویزان می شود. لارو مجموعة ۷-۱۰ روز تغذیه می کند ولی در حرارت ۱۰ درجه سانتیگراد این مدت ممکن است تا بیش از ۶۰ روز طول بکشد. آنگاه با تنیدن پیله ای در پشت برگ تبدیل به شفیره شده و دوره شفیرگی در حرارت ۲۸ درجه ۴ روز و در حرارت ۲۰ درجه سانتیگراد به روز به طول می انجامد. طبق تحقیقات انجام شده یک دوره کامل زندگی این آفت در حرارت ۳۰ درجه ۱۲ روز، در حرارت ۲۵ درجه ۱۶ روز و در حرارت ۱۵ درجه سانتیگراد ۳۵ روز طول می کشد. بنابراین ملاحظه می گردد که بیدگلم ظرف مدت یکسال می تواند تعداد زیادی نسل ایجاد کند و معمولا در مناطق گرمسیر حشره مزبور دیا پوز یا وقفه زندگی نداشته و تا ۱۲ نسل می تواند داشته باشد. یکی از عوامل محدودکننده این آفت درجه حرارت است که در حرارت ۳۵ درجه یا ۱۰ درجه سانتیگراد حدود ۸۰-۹۰ درصد تخم ها از بین می روند(ریونی، ۱۹۶۲).
یکی از دشمنان طبیعی و مهم این آفت زنبور .Angitia cerophaga G است که شدیدا لارو را پارازیته می کند. برای مبارزه شیمیائی علیه این آفت می توان از دیپترکس 1/5 یا گوزاتیون دو در هزار استفاده نمود.