برگخوار گزنده بلوط
.Porthesia melania ssp. melania Stgr
.Lymantriidae, Lep
یکی از پروانه های مهم برگخوار درختان بلوط در ایران و بالاخص در جنگلهای بلوط منطقه زاگرس پروانه مذکور است که در ایران اولین بار در سال ۱۳۵۲ توسط میرزا یانس و عبائی گزارش شده است. این آفت فقط در ایران، عراق و نواحی جنوب غربی آسیا انتشار دارد و تاکنون از هیچ کشور دیگری گزارش نشده است. در ایران مناطق انتشار آن در استانهای غربی و جنوب غربی شامل، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه، اسلام آباد غرب، کنگاور، خوزستان، لرستان، کردستان، مریوان، آذربایجان (جنگلهای کلیبر) فارس (شیراز، دشت ارژن، کازرون) یاسوج و همچنین اطراف تهران (شمشک) می باشد. لارو این پروانه از برگ درختان بلوط و گوجه وحشی تغذیه نموده و اهمیت اقتصادی آن نیز زیاد می باشد.
حشره کامل پروانه ای است که عرض آن با بالهای باز در حشره نر ۲۶-۳۲ میلیمتر و در ماده ۳۴-۳۲ میلیمتر می باشد. بالهای جلوئی سفید و پاها از موهای سفیدرنگی پوشیده شده است. تخم حشره کروی، عسلی رنگ و قطر آن 0/6 – 0/7 میلیمتر است. رنگ سینه و شکم لارو قهوه ای تیره ولی سر آن سیاه رنگ است. بدن لارو از موهای زیاد پوشیده شده است که در صورت تماس با بدن انسان ایجاد سوزش می کند که تا چند روز سوزش دارد.
این آفت زمستان را به صورت لارو سن سوم در داخل لانه هائی که توسط لارو سن اول از بهم پیوستن دو لبه برگه هنگام تخمریزی حشره به وجود آمده است می گذراند. این لانه ها همواره روی درخت باقی مانده و در داخل هر یک ۱۰۰-۱۲۰ عدد لارو دیده می شود. شفیره قهوه ای مایل به سیاه و در داخل پیله نازک سفیدی قرار دارد. در اوائل بهار فعالیت این لاروها آغاز شده و بیشتر شبها به تغذیه از برگها پرداخته و روزها بطور دسته جمعی در لانه ها و یا جاهای دیگر مخفی می شوند. دوره لاروی حشره در شرائط فارس تا اواخر اردیبهشت ماه خاتمه می یاید. سپس لارو وارد مرحله شفیرگی شده و این دوره نیز ۱۵-۲۰ روز طول می کشد. پروانه ها پس از ظهور روی تاج درخت متمرکز و جفتگیری نموده و سپس حشره ماده تخم های خود را به صورت دسته های ۱۵۰-۸۰تائی روی هر برگ می گذارد و روی آنها را با کرک های انتهای بدن خود می پوشاند. دوره جنینی تخم ۱۰-۱۵ روز و حشره در سال یک نسل دارد.
این آفت دارای دو نوع زنبور پارازیت بنامهای Brachymeria intermedia و .Apanteles sp می باشد که بطور متوسط ۱۰-۱۵% شفیره ها و لاروهای آفت را از بین می برند. شکار پروانه ها در شب به وسیله تله های نوری و جمع آوری و انهدام لانه های محتوی لاروها در پائیز و زمستان تأثیر فراوانی در کنترل آفت دارد. در رابطه با مبارزه میکروبیولوژیک نیز می توان باکتری Bacillus thuringiensis را که تحت نام تجارتی Bactospine موجود است، به نسبت دو گرم در لیتر عليه لاروها محلولپاشی نمود. برای مبارزه شیمیائی در اوائل بهار علیه لاروهای جوان می توان از پودر و تابل ۸۵٪ سوین به نسبت 2/5 در هزار استفاده کرد(میرزایانس و عبائی، ۱۳۵۴ و ۱۳۶۴).
