نهال گلابی

درختان گلابی که امروزه موردکشت قرارمی گیرندازگونه های وحشی آن حاصل شده اند.طبق نظریه محققین گونه های وحشی گلابی درمناطق مختلف اروپای غربی تا آسیای شرقی پراکنده می باشند.نام علمی آن pyrus communisمی باشدکه ازخانواده Rosaceaeاست.برگ هایی دایره ای شکل با گل های سفیدرنگ درگل آذین دیهیم انتهایی وپرگل ودارای میوه ای کروی شکل می باشد.گل آذین گلابی ها دارای هفت یاهشت گل بوده ونامحدود هستند،به این صورت که شکوفه های کناری یا جانبی اول باز شده وشکوفه های انتهایی آخر باز میشوند. تمایز یابی درگلابی حدود60روز بعدازمرحله تمام گل صورت می گیرد.جوانه های گل درانتهای شاخه هاو اسپورهای کوتاه 2ساله ومسن تر تشکیل می شوند. امروزه رقم های مختلفی در جهان وجودداردکه 16رقم ازآن در نهالستان پیام سبز تالش تکثیرمیشود.
شرایط مناسب برای کشت گلابی وخوج:گلابی درختی است که درمناطق مختلف ایران ازمرطوب ونیمه مرطوب تااستپی خشک،نیمه خشک وسردسیرکوهستانی کاشته می شود سرمای مورد نیاز گلابی برای اغلب ارقام بین 600 الی 1500 ساعت حرارت زیر 7 درجه سانتی گراد می باشد. گل های گلابی بعد از میوه های هسته دار باز می شود و به همین دلیل خطر سرمازدگی گل ها در این درخت بسیار كمتر است. گلابی در زمستان تا دمای 25- درجة سانتی گراد را تحـمل می كند ولی شكوفه ها در 1- درجة سانتیگراد آسیب می بینند.
نیاز آبی گلابی در حد متوسط است و شرایط نامناسب رطوبت را تحمل می كند. خاك های شنی رسی و عمیق با تحت الارض نفوذ پذیر برای كشت گلابی مناسب اند. خاك های سنگین و خاك هایی باPH بالای 5/7 و آهكی برای این گیاه مناسب نیستند. از آنجایی که استان های شمالی کشوردر قسمت جلگه تا ارتفاع 1200مترامکان تکثیر وتوسعه باغات گلابی وخوج از جمله ارقام پاییزه که در نوع خود بی نظیر می باشدومیتواند کمک بزرگی در جهت تامین میوه کشور باشد که در استان های دیگر کمتر این امکان دارد.
ارقام مهم گلابي :
در ايران حدود 120 رقم گلابي شناسايي شده كه مهمترين آنها عبارتند از گلابي شاه ميوه اصفهان، گلابي نطنز، گلابي سه فصله، گلابي پيغمبري، گلابي سيبري و از ارقام خارجي ميتوان به رقم ويليامز(بارتلت)، دوشس اشاره كرد.
مشخصات بعضي ارقام عبارتند از :
شاه ميوه : رنگ زرد روشن مايل به سبز، فرم مخروط، وزن 260-190 گرم، طعم شيرين لطيف و آبدار، تاريخ گل 9 تا 25 فروردين ماه، مدت گل 15 روز، زمان رسيدن 120 روز پس از گل، ميزان عملكرد هر اصله حدود 60 كيلوگرم و قابليت انبارداري ندارد.
سيبري : سبز مايل به زرد خالدار، وزن 210 گرم، پر آب و ريگدار با شيريني كم، تاريخ گلدهي فروردين ماه، برداشت در پاييز و معمولاً در انبار مي رسد مدت نگهداري در انبار حدود سه ماه است.
گلابي نطنزي : ريگدار، نسج آن ترد، معطر و قابل نگهداري در انبار مي باشد و در طول زمستان قابل عرضه به بازار است.

تکثیر گلابی
1-تولید پایه:پایه های مناسب جهت تکثیر گلابی شامل گلابی وحشی،زالزالک .به می باشد.باتوجه به اینکه پایه زالزالک وبه کند رشدبوده و به دلیل سریع رشدبودن گلابی بعضاً پس از پیوند،به خاطرهمخوانی نداشتن پایه وپیوندک درزمان رشد ،مرسوم ترین تکثیرپایه گلابی پایه گلابی وحشی می باشد.
الف-تکثیرگلابی وحشی:معمولا به سه روش قلمه و بذر و پا جوش تکثیر می یابد که مرسوم ترین روش ازدیاد آن تکثیر به روش بذراست.
گلابی وحشی:این گلابی بسیار کوچک وسفت می باشد به اصطلاح درگوشت آن ریگ های گوشتی ریزی وجودداردکه زیر دندان حس میشود.دانه های آن زیاداست درختی است خاردار که ارتفاع آن به 20تا30مترباشاخه های فراوان بدون کرک وتنه شیارداروهمچنین به رنگ خاکستری تیره است.(درخاک های خشک وآهکی ازاین پایه میشود) پایه های بذری گلابی درختانی تنومند را تولید می کنند و رشد رویشی این درختان که بواسطه توانایی جذب بالای ازت توسط ریشه های آن می باشد سبب می شود که تولید محصول در درختان پیوند شده روی این پایه ها با تاخیر همراه باشد.
ب-ثکثیر زالزالک:تکثیر این گیاه نیز به دو روش می باشد روش اول تکثیرباقلمه های نیمه خشبی،روش دوم تکثیر به روش بذرکه مرسوم ترین روش تکثیر نیز می باشد.
زالزالک:سیستم ریشه آن عمیق وسرعت رشدش متوسطاست سرما را تحمل می کند ولی گرمای خشک و بیش از حد را نمی پذیرد. در نواحی ساحلی رشد کرده ولی میوه دهی و رنگ پائیزی درخشانی نخواهد داشت.خاک های سبک لومی،شنی غنی با زهکش خوب و زمینه آهکی را ترجیح می دهد. خاک های قلیائی و خشکی را نیز تحمل می کند.(درخاک های سنگلاخ ازاین پایه استفاده می شود)زالزالک نیز باپوسته نسبتا ضخیمی که داردامکان سبزشدن آن درمناطق معتدله سال اول کم بوده ولی در مناطق بازمستان های سردایران امکان سبزشدن درسال اول وجوددارد. از پایه زالزالک نیز به عنوان پایه پاکوتاه کننده درختان گلابی مخصوصا در خاک های آهکی می توان استفاده کرد.
ج-تکثیرپایه به: بِه از طريق پاجوش، قلمه، خوابانيدن قابل تكثير است که مرسوم ترین روش آن تکثیر به روش بذر است.
به:خاكهاي نيمه سنگين رسي و شني براي كشت درخت بِه مناسب است. خاكهاي آهكي موجب عدم جذب آهن و ابتلا به زردي مي شود كه اين حالت در اراضي سنگين و زه دار هم مشاهده مي شود. درخت بِه، به شوري خاك و آب مقاومتر از ساير ميوه هاي دانه دار است. بِه تا حدودي به خشكي مقاوم است.(درخاک های زهکشی شده برای احداث باغ گلابی ازاین پایه استفاده می شود)امروزه برای پرورش درختان پا كوتاه و متوسط از پایه به جهت پیوند گلابی استفاده می شود و این پایه نسبت به سرما و یخبندان شدید حساسیت دارد ولی به طور معمول زودتر بارور شده و عمرشان نیز نسبت به پایه های بذری گلابی كمتر است.
بیشترگلابی ها دارای عادت وتناوب باردهی نبوده وهرسال بار می دهند،ولی (نهال های)هاردی و کومیس پیوندشده روی پایه به بعداز یک سال پرباربه تولیدگل کم تمایل نشان می دهند.

احداث باغ:
الف:تهیه نقشه وزمین:
ب:ایجاد گودال:
عرض و عمق گودال کشت بستگی به عمق وابعادریشه نهال و نوع خاک دارد. در صورتی که خاک زمین از نظر بافت متوسط باشد معمولا عمق گودال کمی بیشتر از طول ریشه و عرض گودال حداقل دو برابر محیط ریشه نهال درنظر گرفته می شود. اگر خاک سفت و متراکم باشد عمق گودال کشت را بیشتر در نظر می گیرند. به هر حال اگر عمق و عرض گودال خیلی زیاد در نظر گرفته شود نهال پس از آبیاری نشست زیادی خواهد داشت. در صورتی که طوقه نهال در خاک فرو رود احتمال پوسیدگی آن و آلودگی به بیماری های قارچی افزایش می یابد.فواصل کشت گلابی اغلب 5*5 در نظر گرفته می شود.

ج:کاشت:
ژرفای كاشت بايد طوری باشد كه پيوند گاه ( محل پيوند ) ، دست كم 5 تا 8 سانتیمتر بالای سطح خاك واقع شود تا از ريشه دار شدن گياه در بالای پيوند كه ممكن است اثر پايه را خنثی كرده و نيز از گود افتادن درخت ( يعنی قرار گرفتن طوقه آن در ژرفای زياد خاك ) كه به اصطلاح باعث خفگی آن خواهد شد جلوگيری به عمل آيد . از اضافه کردن کودهای شیمیایی و یا دامی به داخل گودال کشت بایستی پرهیز نمود چراکه ممکن است سبب سوختگی ریشه های جوان نهال ها گردد. استفاده از مقدار کمی کود گاوی کاملا پوسیده بصورت مخلوط با خاک در کف گودال در برخی خاک ها قابل توصیه است. در نقاطی كه باد منظم می وزد ، رشد پيوندك بايد رو به باد قرار داشته باشد تا از شكسته شدن گياه در اثر فشار باد جلوگيری گردد.
با توجه به شیوه مرسوم تولید نهال گلابی به صورت گلدانی و زمینی (خزانه دوم)، نحوه انتقال و کشت آنها در زمین اصلی یا باغ نیز دارای تفاوتهای است. در خصوص نهالهای گلدانی در هر فصلی از سال امکان کاشت آنها در باغ وجود داشته ولیکن بهتر است این جابجایی در فصل رکود گیاه (زمستان) صورت گیرد. نهالهای تولید شده در زمین (خزانه دوم) معمولاً از اوائل آبان تا اسفند از زمین خارج و سپس به زمین اصلی (باغ) انتقال می یابند. در موقع کاشت نهال در زمین اصلی، هرس متعادل ریشه و تاج در رشد بهینه گیاه در سالهای بعد تأثیر بسزایی دارد.
د:ایجادپوشش وقیم:
هنگام کشت نهال قرار دادن یک قیم در کنار نهال ضروری است. معمولا این قیم حداکثر 2 متر طول داشته و سطح مقطع آن می تواند مربع، مستطیل و یا دایره باشد. حدود 50 سانتیمتر از قیم داخل زمین قرار می گیرد. برای درختان پاکوتاه و یا نیمه پاکوتاه طول قیم معمولا کمتر از 2 متر می باشد. پس از کشت نهال بایستی خاک کافی در گودال ریخته و سپس آن را توسط پا یا بوسیله پشت بیل متراکم کرد.. تا محفظه‌های هوا در اطراف ريشه‌ها باقی نماند و همچنين مقدار نشست خاك كه در اثر آبياری به وجود می‌آيد و باعث گود افتادن نهال می‌گردد به حداقل كاهش يابد سپس نهال را بوسیله بست های لاستیکی یا پلاستیکی به قیم متصل می کنند.
ه:آبیاری:
بايد بيدرنگ پس از كاشت ، نهال‌ها را آبياری كرد . در غير اينصورت درصد نهال‌هايی كه به اصطلاح نمی‌گيرند يعني خشك میشوند نياز به كاشت مجدد يا واكاری خواهد بود.
ی:هرس:
(تشکیل تاج و فرم دهی مناسب )درختان گلابی را نیز همانند درختان سیب می توان با اشکال مختلف گرد یا پهن وهمچنین پاکوتاه وپابلند تربیت نمود. دربین انواع فرم ها،فرم دوکی وبادبزنی با شاخه های عمودی،بادبزنی با شاخه های افقی،جامی وتیپ های مختلف جامی پرورش می دهند.برای بدست آوردن درختان پابلند که ارتفاع تنه آن اکثراًبین 60/1تا80/1متر می باشد از پایه های بذری گلابی استفاده می شود.بطور کلی می توان گفت که این نوع درختان پابلند وپا متوسط کروی هنوز در اکثرنقاط دنیامورد کشت وپرورش قرار می گیرند.قدرت مقاومت یک چنین درختانی درمقابل سرما بیشتربوده ولی ازلحاظ اقتصادی به واسطه دیر بارور شدن این درختان وکمی محصول آن درواحد سطح مقرون به صرفه نیستند.بهمین منظورامروزه دربسیاری ازکشورهای اروپایی و همینطور در ایالات متحده آمریکا از فرم های پهن وپاکوتاه وبه تازگی از فرم های داربستی نیز استفاده می شود.در بعضی از باغات که درختان گلابی بعنوان تزیین دیوار هامورد پرورش قرار می گیرند،می توان انواع مختلف فرم های پالمت،چتری،کوردن رامورداستفاده قرارداد.بطورمعمول برخی از ارقام گلابی رشدعمودی یافته وشکل طبیعی درخت به فرم مخروط کشیده می باشد وشاخه های جانبی کم وبیش عمودی رشد می کنند.برای حل این مشکل ازانواع بازوهای جداکننده استفاده می شود.