سولفات مس، نمک سولفات همراه با فلز مس است.در آب، متانول و گلیسرول به خوبی حل می شود.این ماده با فرمول CuSO4(H2O)x می تواند 0 الی 5 مولکول آب جذب نماید.
نام های مترادف : کات کبود ;  مس سولفات ;کالکانتیت ;  copper sulfate ; cupric sulfate ; Blue vitriol  

سولفات مس

مس سولفات یک ترکیب شیمیایی چند کاره دارای گستره وسیعی از کاربردها در کشاورزی، پزشکی و صنایع شیمیایی می باشد. یک ماده قی آور قوی است و برای درمان مسمومیت با فسفر نیز مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین می توان از آن برای جلوگیری از رشد جلبک ها استفاده کرد.
این نمک بسته به درجه آب پوشی به صورت ترکیبات متفاوت یافت می‌شود.مانند فرم بدون آب و  فرم های آبپوشیده متنوعی از سولفات مس شامل مس سولفات سه آبه، پنج آبه و هفت آبه موجود است. با این وجود سولفات مس پنج آبه (CuSO4.5H2O) متداول ترین فرم این نمک است

مشخصات فنی

• نام شیمیایی :سولفات مس copper sulfate
• فرمول شیمیایی :CuSO4
• شکل ظاهری :شکل بی آب، پودر سفید رنگ است. سولفات مس5 آبه، به رنگ آبی روشن است.
• گرید محصول : صنعتی و آزمایشگاهی

انواع سولفات مس

سولفات مس5 آبه

• شامل 5 مولکول آب (CuSO4.5H2O) در ساختار خود هستند.
• نوع آبدار این ماده حاوی 25.47% Cu و 38.47% SO4 است
• ماده حاصل از این واکنش کریستال های بزرگ و با رنگ آبی درخشان هستند
• به این ترکیب زاج آبی ، کات کبود  یا گوهر آبی نیز می گویند.
• به سهولت در آب حل می شود هم چنین در متانول و گلیسرول و تا حدی در اتانول قابل حل است.

سولفات مس بدون آب

• برای دست یابی به فرم نمک بدون آب؛ باید این سولفات مس5 آبه را تا 150 درجه سانتیگراد گرم کرد.
• نوع بدون آب این ماده معمولا حاوی 39.81% Cu و 60.91% so4 می باشد.
• شکل بی آب ، پودر سفید رنگ است.
• chalcocyanite (یک نوع سنگ معدن مس) فرم بدون آب مس سولفات است و یک ماده معدنی کمیاب است

ویژگیهای سولفات مس

• سمي ، مضر باعث موتاژن (جهش)می شود .
• خورنده استيل .
• ناسازگار با فلزاتی که به درستی پودر شده اند .
• در دمای طبیعی پایدار است.
• هنگامی که با یک اسید مخلوط می شود،این سولفات مس  است که حل خواهد شد.

کاربرد های سولفات مس

1.تولید رنگدانه

• یکی از معروف ترین و قدیمی ترین رنگدانه هایی که با کمک این ترکیب ساخته می شود مس کرینات و یا رنگدانه ی مالاکیت می باشد.
• این نوع رنگدانه رنگی ما بین سبز- آبی دارد.
• به اسید و گرما حساس می باشد
•  این محصول در قرون وسطا با اضافه کردن، آهک، آمونیاک و پتاس به یک نمک مس قابل حل (مس سولفات و یا سولفیت) به دست می آمد. در این فرایند CUSO4 با  کربنات سدیم  وارد واکنش می گردد

 2.کشاورزی

• استفاده برای تهیه محلول های ضد قارچ
• تولید مواد حشره کش
• سولفات مس در تشکیل کلروفیل و پدیده فتوسنتز دخالت دارد.
• سولفات مس همچنین باعث تحریک در تشکیل ویتامین A می شود.
• سولفات مس پنج آّبه به طور متداول به عنوان ضد قارچ برای کنترل ویروس های باکتریایی و بیماری قارچی محصولات ، میوه ها و سبزی ها مانند زنگ گیاه، لکه برداشتن برگ ها، آفت ها و زخم پوست سیب استفاده می شود.
• نقش متابولیکی مس در چندین سیستم آنزیمی مشخص شده است و همچنین نقش مهمی در بیوسنتز و فعالیت اتیلن به عنوان هورمون رسیدگی میوه ها داراست.
• برای رفع کمبود مس در خاک استفاده میشود .می توان کودهای حاوی آن را یا سولفات مس محلول در آب را به خاک
• اضافه و یا محلول پاشی نمود.
• همچنین با ترکیب این ماده با کربنات آمونیوم می توان محلولی برای جلوگیری از خشک شدن جوانه ها و نهال ها ساخت و از آن در باغبانی استفاده نمود.
• در غلظت زیاد، مس نیز باعث مسموم شدن گیاه شده، میوه ها حالت ترک خورده و سیاه رنگ پیدا می کنند و در روی برگها نیز نقاط نکروزه قهوه ای رنگ و ریزی مشاهده می شود.
• مس سولفات پنج آبه به عنوان ضد نرم تن برای دفع کردن و کشتن حلزون‌ها و نرم تنان استفاده می‌شود.
• به عنوان ضد جلبک برای جلو گیری از رشد جلبک ها استفاده می شود

3.کاربردهای دیگر

• سولفات مس اغلب برای تهیه کاتالیست ها برای چندین واکنش در بسیاری از صنایع استفاده می شود.
• به عنوان یک ماده افزایشی در چسب ها استفاده می شود.
• فرم بدون آب سولفات مس بسیاری از فرآیند ها مانند جابجایی در سنتزهای آلی را کاتالیز می کند.
• در خالص سازی گازها برای برداشتن هیدروژن کلرید و هیدروژن سولفید استفاده می شود.
•  در تهیه رنگرز میانی و کاتالیز سنتز ترکیب دی آزو و رنگ خوردن پتالوسیانین بسیار متداول است.
• استفاده به عنوان ماده محافظ چوب در برابر کرم و پوسیدگی
• کنترل رشد ریشه درختان در لوله های فاضلاب استفاده میشود
• در صنایع نساجی به عنوان عامل تثبیت کننده ی رنگ استفاده می شود.
• خالص سازی گازها برای حذف هیدروژن کلرید و هیدروژن سولفید
• حفظ و نگهداری چوب و خمیر آسیاب شده ی چوب
• در عملیات حکاکی و چاپ سنگی استفاده می شود.
• جهت تهیه ی ابریشم مصنوعی
• در ساخت لاستیک مصنوعی استفاده می شود.
• تصفیه ی نفت ، ساخت فولاد ، آبکاری استفاده می شود.
• سولفات مس به عنوان یک ماده رنگ دهنده برای شیشه، چسب و سرامیک استفاده می شود.
• استفاده به عنوان عامل رنگی و ضدعفونی کننده در استخرها
•  سولفات مس همچنین در بسیاری از رشته های شیمی برای انجام واکنش های متنوع استفاده می شود.
• در آبکاری به عنوان الکترولیت استفاده می شود و همچنین در واکنش های رسوبی مورد استفاده قرار می گیرد.
• استفاده از سولفات مس به مقدار ppm 500 در آب آشامیدنی کاکیان برای کنترل آسپرژیلوز و کاندیدیاز و درماتیت گانگرنی توصیه شده است.

تولید سولفات مس

طبیعی

در این حالت سنگ معدن مس در اثر شست و شو و مجاورت با هوا به مرور زمان تبدیل به نوع سولفاته ی آن می شود. باکتری ها نیز می توانند به تسریع این فرایند کمک نمایند.

صنعتی

عموما تولید این ماده از واکنش سنگ معدن مس همراه با اسید سولفوریک به دست می آید. برای این کار سنگ معدن مس را در سولفوریک اسید رقیق غوطه ور می کنند. این فرایند درون یک راکتور با فشار کم انجام می گیرد. درون این راکتور اکسیژن و آب حرارت داده شده تقسیم می گردند و Cu به محصول مورد نظر تبدیل می گردد. با کمک این فرایند می توان انواع مختلفی از مس مانند سیم ، فلز و… را به محلول مورد نظر تبدیل نماید.با تبخیر سازی و بلور سازی محلول مورد نظر را به صورت جامد تبدیل می نمایند.

نکات ایمنی

اشتعال

•  تولید CO2 در هنگام حریق.

تماس با چشم

• نابود کننده چشم و ممکن است حساسیت دیگری برای چشم به همراه داشته باشد
• حفاظت چشم ، استفاده از عينک ايمني و محافظ صورت – دوش و چشم شور تعبيه نمائيد
• درصورت تماس، برای 15 دقیقه چشم ها را با مقدار زیادی آب بشویید. لنزهای تماسی را بیرون بیاورید.

بلع و گوارش

•  مضر جهت بلع
• نحوه محافظت ،در هنگام کار خوردن ، آشامیدن و سیگار کشیدن ممنوع
• دهان را با آب بشویید.  و برای مراقبت های پزشکی ارجاع دهید.

تماس با پوست

• تماس پوستی با این ماده می تواند برای کلیه و کبد مضر باشد
• حفاظت صورت ، لباس ایمنی مناسب پوشیده شود .از چکمه و دستکش مقاوم شيميايي استفاده کنيد
• در صورت تماس،شستشو با صابون و آب فراوان

تنفس

• در صورت استنشاق گرد آن و غبار باعث تحریک تنفسی می شود
• نحوه محافظت ، تهویه موضعی یا حفاظت دستگاه تنفسی.
• هوای تازه ، استراحت . استفاده از تنفس مصنوعي و اکسيژن در صورت نياز

بسته‌بندی و نگهداری سولفات مس

درب ظروف را محکم ببنديد و در جاي خشک و خنک نگهداری کنيد. خورنده استيل با فلزاتی که به خوبی پودر شده اند ناسازگار است. به حرارت و هوا حساسيت دارد. شوره زننده (نمک) است.