کرم آلو

Grapholitha  funebrana  Treitsch

,.Syns.Laspeyresia  funebrana  Tr.,Opadia  funebrana  Tr

Cydia  funebrana  Tr.,Graphplitha  cerasana  Kozhantshikov

.Olethreutidae,  Lep

کرم آلو در واقع لارو یک نوع پروانه است که از دیر زمان در ایران وجود داشته اولین بار جلال افشار در سال ۱۳۱۶ آن را شرح می‌دهد. زیست شناسی و طرز مبارزه با این آفت توسط چنگیز حیدری در سال ۱۳۳۸ و سپس به وسیله محمد باقر علوی در سال ۱۳۴۰ مطالعه و بررسی شده است. درختان میزبان این پروانه در ایران شامل انواع آلو، گوجه، هلو، زردآلو، گیلاس و آلبالو می باشد .از بین انواع آلو ها نیز به آلو سیاه خسارت بیشتر وارد می‌سازد. لارو این آفت علاوه بر میوه ممکن است جوانه‌ها را نیز مورد حمله قرار دهد. نحوه خسارت بدین ترتیب است که وقتی پروانه تخم های خود را روی میوه می گذارد. بعد از چند روز تخم ها باز شده و لارو کوچکی به رنگ روشن از آنها بیرون می‌آید که این لاروها جدار میوه را سوراخ کرده و وارد آلو می‌شوند و دوران تغذیه خود را در داخل میوه می‌گذرانند.

در نسل دوم، دالان مزبور از فضولات پر شده و نیز بر اثر عکس العمل اپیدرم میوه، صمغی از آن بیرون می‌آید که یکی از علائم تشخیص میوه های مبتلا می باشد. و گاهی هم این صمغ که از سوراخ لاروی ترشح شده است باعث خفه شدن لارو در داخل میوه میشود. ترشح صمغ در تمام میوه هایی که مورد حمله این آفت قرار گرفته باشند مشاهده می‌شود. میوه‌های مبتلا اغلب روی زمین میریزد. میزان خسارت این آفت در نواحی کوهستانی اطراف تهران تا۹۴% برآورد شده است. کرم آلو در اکثر مناطق میوه خیز کشور بالاخص در استان‌های خراسان، آذربایجان، کردستان ،همدان ،اصفهان ،فارس ،کرمانشاه ،زنجان و همچنین در اطراف تهران ،کرج ،دماوند ،قزوین، ملایر، قم و اراک انتشار دارد.

حشره کامل این آفت پروانه ای است کوچک تر از پروانه کرم سیب و طول بدن آن ۵ میلی متر و عرض آن با بالهای باز۱۴ _۱۵میلیمتر می باشد. بالهای جلویی به رنگ قهوه ای خاکستری تیره بوده و تا اندازه ای یکنواخت می باشد و فقط به مقدار بسیار کم خطوط تیره مایل روی آنها مشاهده می‌شود. بالهای جلویی ذوزنقه‌ای شکل و انتهای آن ها مدور نیست .در انتهای بال جلوی یک لکه بزرگ باهاله خاکستری که تمام عرض بال را فراگرفته مشاهده می‌شود که در وسط این لکه چهار نوار چوب کبریتی کوتاه و سیاه رنگ افقی وجود دارد. بالهای عقبی کمی روشن‌تر از بالهای جلویی و لبه خارجی آن مدور و یکنواخت می باشد. در لبه خارجی بالهای جلویی و عقبی موهای لطیف به رنگ بال دیده می شود ،شاخکهای پروانه موی است.رنگ پروانه و اندازه آن بسته به نواحی مختلف از لحاظ شرایط آب و هوایی و نوع میوه های مورد حمله تا اندازه های متغیر است.

تخم این پروانه عدسی شکل کوچک گرد و1_1/5 میلی متر قطر دارد که نور را از خود عبور می‌دهد و به شکل شیشه ساعت است. تخم کرم آلو کمی بزرگتر از تخم کرم سیب می باشد . تخم ها به وسیله پروانه روی میوه و یا ندرتاً روی برگ گذارده می شود. لارو این آفت بعد از اینکه به حد اعلای رشد خود رسید ۱۵ میلیمتر طول دارد .رنگ لارو پشت گلی کمرنگ ولی زیر شکم آن روشن تر می باشد. سر و صفحه پشت سینه به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه است، روی هر یک از حلقه های بدن لارو برجستگی های کوچک کمی تیره و یا روشن وجود دارد که روی این برجستگی ها موهای کوتاه و ظریفی به رنگ زرد روشن دیده می شود . رنگ لارو بسته به نواحی مختلف و نوع  میوه مورد تغذیه کم و بیش متغیر است.

برای اینکه لارو این آفت را از کرم سیب تشخیص بدهیم، از لحاظ ظاهری کرم آلو کوچک تر و باریک تر و همچنین روشن تر از کرم سیب است. شفیره این پروانه در حالت کامل ۱۳ میلیمتر و به رنگ قهوه ای در داخل پیله به طور خمیده قرار گرفته پیله کرم آلو دارای ساختمان نمدی و ریز بافت و به رنگ سفید چرکی است که از داخل سفید و صاف و صیقلی می باشد. پیله های زمستانی کوتاه و کلفت و ضخیم می باشد که در زیر پوسته های درخت و یا کنار آن زیر کلوخه های خاک وجود دارد، در صورتیکه پیله های نسل دوم نازک و به همان اندازه و رنگ بوده، منتها اکثراً روی شاخه های درخت و زیر شکاف‌های تنه دیده می شوند و خیلی کم زیر پوستکهای تنه درخت در ارتفاع1/5_1متری از زمین تنیده می شوند.

طرز زندگی این آفت با مختصر اختلافاتی شبیه طرز زندگی کرم سیب می باشد. این حشره زمستان را به صورت لارو به حالت دیاپوز در داخل یک پیله به رنگ سفید چرکی که دارای ساختمان نمدی و ریز بافت است به سر می برد. البته پیله های آن کوچکتر از پیله های کرم سیب می باشد.پیله های زمستانی برای اینکه در مقابل عوامل نامساعد طبیعت(سرما ویخبندان) مقاومت داشته باشند ضخیم تنیده می شود. بدین طریق که لاروهای نسل دوم وقتی دوره تغذیه خود را به پایان رسانیدند داخل میوه بیرون آمده و زیر شکاف‌های درخت و پوسته های آن به فاصله1_1/5 متری از سطح زمین و یا زیر کلوخه های مجاور درخت رفته و برای گذراندن زمستان و پایداری آفت در طبیعت شروع به تنیدن می نماید .

آلو هایی که برای فروش به شهر ارسال می‌شوند چنانچه کرم داشته باشند لارو برای گذراندن زمستان به شکافهای در و پنجره و دیوار رفته و در آنجا پیله خود را می تنند و تمام زمستان را در داخل همان پیله به حالت دیاپوز به سر می‌برد .سالهایی که هوا خیلی سرد می‌شود و خطر یخبندان های شدید وجود دارد لارو برای حفظ خود از سرما پیله را ضخیم تر تنیده و یا در زمین به عمق بیشتری می‌رود ولی بیش از ۷_۸ سانتی متر زیر خاک نخواهد رفت. تنیدن پیله زمستانی توسط لارو بسته به شرایط محیط فرق می کند و در مناطق خیلی سرد این عمل زودتر از مناطق معتدل و گرم صورت می گیرد و به طور کلی از اواسط مهرماه شروع می شود و لارو ها بدون اینکه فعالیتی داخل پیله داشته باشند پاییز و زمستان را به سر می برند.

در بهار وقتی هوا ملایم شد در داخل همان پیله تبدیل به شفیره می شوند. معمولاً تبدیل لارو به شفیره از اواخر اسفند تا اواسط فروردین بر حسب درجه حرارت صورت می‌گیرد چنانچه هوا زودتر ملایم شود تبدیل لارو به شفیره زودتر انجام می‌شود .دوره شفیرگی۱۰_۱۵ روز طول می کشد و سپس پروانه بالغ ظاهر می شود و روی هم رفته ظهور پروانه کرم آلو کمی دیرتر از پروانه کرم سیب می باشد . در کرج و اطراف آن ظهور پروانه کرم آلو در اوایل و اواسط اردیبهشت می‌باشد.این پروانه در غروب آفتاب فعالیت می‌کند و تمام مدت روز را بی حرکت روی تاج درختان به سر می‌برد و فعالیت پروانه قبل از غروب آفتاب و فرارسیدن شب شروع شده و تغذیه می نماید. بعد از چند روز تغذیه در شبهای آرام و گرم پروانه ماده شروع به تخمگذاری میکند .

یک پروانه ماده می‌تواند به طور متوسط۴۰_۵۰عدد و حداکثر تا ۱۰۰ عدد تخم بگذارد. تخم گذاری اولین نسل۲_۴ هفته پس از ریزش گلبرگها موقعی که آلوبه درشتی گیلاس رسیده است شروع شده و۳_۴ هفته ادامه دارد. پروانه تخم های خود را منفرداً روی دم میوه و خود میوه و ندرتاً روی برگ قرار می دهد و به وسیله ماده چسبنده ای تخم را روی میوه می چسباند. بعضی اوقات مشاهده می شود که در نسل دوم اغلب روی یک آلو چند عدد تخم دیده می شود که البته این تخم ها مربوط به چند پروانه است که هر کدام جداگانه روی میوه قرار داده‌اند. در این حالت لاروی که زودتر تفریخ می شود وارد آلو میگردد و سایر لاروها که بعداً از تخم بیرون می آیند از وجود لارو اولی در میوه آگاه شده وارد میوه نخواهد شد .علت آگاهی لاروهای بعدی را مربوط به ماده یا بوی می‌دانند که لارو اول در میوه از خود ترشح کرده است.تخمها۵_۶ روزبعد تفریخ شده و لاروها قبل از آنکه به داخل میوه نفوذ کنند یک تار نازکی روی قسمتی از سطح میوه تنیده و بعد از۳۰_۴۰ در دقیقه وارد میوه می شوند. ورود لارو به میوه همیشه از ناحیه نزدیک اتصال دم میوه به میوه و یا از کنار آن انجام می شود بعد از این که لارو داخل میوه شد به طرف مرکز میوه پیش میرود.

دالان حفر شده توسط لارو پر از فضولات آن می باشد که کمک به پوسیدگی میوه می کند ،در این حالت رشد میوه‌های مورد حمله متوقف شده و اغلب به رنگ بنفش در می آید و موقعی که هنوز لارو اندازه کوچکی دارد به زمین می‌افتد و بقیه رشد و نمو لارو داخل میوه روی زمین انجام شده از گوشت میوه تغذیه می کند تا دوره لاروی به پایان برسد اگر میوه کفایت تغذیه لارو را ندهد لارو از بین می‌رود. بنابراین میوه هایی که در نسل اول مورد حمله قرار می گیرند به زمین می ریزند. دوره زندگی لاروی درحدود یک ماه به طول می‌انجامد و در این موقع طول لارو به ۱۰ میلی متر رسیده و به رنگ پشت گلی روشن درآمده است. لارو مزبور برای شفیره شدن در شکاف و زیر پستکهای درخت و به ندرت زیر خاک رفته و در آنجا پیله نازکی تنیده تبدیل به شفیره می شود .پرواز پروانه های نسل دوم در اواخر خرداد تا اواسط تیر ماه دیده شده است .این پروانه ها بعد از چند روز تغذیه همانطور که برای نسل اول گفته شد در شب های آرام جفتگیری کرده ، بعد از چند روز تخم ریزی نسل دوم آغاز می‌شود .کرم آلو۲_۳نسل در سال دارد.

این حشره دارای پارازیت های مختلف منجمله زنبورTrichogrammaمی باشد. چون  حداکثر خسارت کرم آلو معمولاً مربوط به نسل دوم آفت است بنابراین توصیه می گردد که مبارزه شیمیایی بیشتر علیه این نسل انجام گیرد. تاریخ انجام این سمپاشی در مناطق مختلف کشور که شرایط آب و هوایی متفاوت دارند فرد دارد و تقریباً اواسط تیرماه می باشد. ولی بهتر است با نصب تله های نوری یا فرمونی در محل این تاریخ را دقیقاً معین کرد. ضمناً از سموم فسفره مانند گوزاتیون۲۰% به میزان دو در هزار میتوان برای سمپاشی استفاده نمود .در رابطه با مبارزه مکانیکی نیز می توان مانند کرم سیب در اواخر تابستان دور تنه درختان را نوارهای مقوا زنبوری بست و پس از تمرکز لاروها در آنجا آنها را جمع‌آوری و سوزانید.