شپشه برنج
Sitophilus oryzae L
Syn. Calandra oryzae L
Curculionidae, Col
شپشه برنج یا سوسک دانه برنج یکی از آفات مهم انباری برنج در دنیا و در ایران می باشد و در ایران در سال
۱۳۴۰ توسط فرحبخش گزارش شده است. آفت مزبور در استانهای گیلان و مازندران از اهمیت زیاد برخوردار است.
حشره کامل:
حشره کامل سرخرطومی کوچکی است به رنگ قهوه ای که طول بدن آن ۳ تا ۵ میلیمتر می باشد. روی پیش گرده
از فرورفتیگهای گرد پوشیده شده و در کناره جلوی آن فرورفتگیهای ردیفی درشت مانند کمربند وجود دارد.
شیارهای طول بالپوشها کاملا مشخص و بین استریها دارای فرورفتگیهای ریز می باشد. رنگ عمومی بالپوشها
قهوه ای تیره و روی هر بالپوش دو لکه بزرگ به رنگ قهوه ای روشن، یکی در نزدیکی قاعده و دیگری در انتها دیده
می شود. شپشه برنج دارای بالهای زیری فعال است که بموقع از آنها برای پرواز در مزارع غلات استفاده میکند.
حشرات نر هر دو شپشه، از روی آخرین حلقه بدن که برآمده است قابل تشخیص می باشند، این برآمدگی
هنگامی که شکم حشره از نیمرخ در زیر لوپ بررسی می کنیم بخوبی نمایان است. در شپشه برنج خرطوم نرها
نسبت به ماده ها هم ضخیم تر و هم کوتاه تر است.
لارو:
لاروها فاقد پا هستند، رنگ بدن آنها سفید مایل به صورتی و رنگ سر قهوه ای روشن است. الاروها از محتویات
دانه تغذیه کرده پس از مدتی شفیره می شوند و تغذیه آنها متوقف می شود و سرانجام حشره بالغ با سوراخ
کردن دانه بیرون می آید. داخل دانه های آسیب دیده تقریبا خالی می شود و ۵۰ درصد محتوای آنها از بین می رود.
خاستگاه این حشره:
خاستگاه این حشره همه جائی، احتمالا هندوستان است و در حال حاضر حدود پراکندگی آن در جهان، بیشتر از
شیشه گندم می باشد. این حشره در نقاط گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می کند، باین جهت در کشورهای
هندوستان، استرالیا، اطراف دریای مدیترانه، خاورمیانه و آمریکا به فراوانی یافت می شود.
خسارت:
خسارت عمده این حشره نیز مانند شپشه گندم در درجه اول مربوط به لارو آنست، اما خود حشره کامل نیز در
طول زندگی از دانه ها تغذیه می کند. شپشه برنج نه تنها به برنج بلکه به تمام غلات انباری مانند گندم، جو، ذرت،
چاودار و غیره حمله می کند و همچنین می تواند از آرد و سبوس نیز تغذیه کند ولی در اینصورت قادر به تولید مثل
نخواهد شد. این حشره گاهی به دانه های بقولات نیز حمله می کند ولی لاروها در همان اوایل مراحل رشدی از
بین می روند. آثار خسارت این آفت روی گندم، اولین بار در آرامگاه فرعون، در داخل ظروف ویژه نگهداری خاکستر
اموات کشف گردیده است.
میزان خسارت حشرات روی غلات مختلف:
میزان خسارت آن روی غلات مختلف و در حال حاضر بسیار شدید است، به طوری که در بعضی از کشورها تا ۷۵
درصد محصول می رسد.
طرز زندگی شپشه برنج:
طرز زندگی شپشه برنج به طورکلی مانند شپشۂ گندم است. طول عمر حشرات کامل بطور متوسط ۴-۵ ماه، و
گاهی نیز به ۷ تا ۸ ماه می رسد، تعداد تخمهای گذاشته شده در اینمدت ۴۰۰-۵۷۶ عدد می باشد. طول دوره
رشدی این حشره نسبت به شپشۂ گندم کوتاهتر است، طبق بررسی های انجام شده در آزمایشگاه در شرائط
۲۸ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۷۰ درصد این مدت ۲۸ تا ۳۰ روز طول می کشد، بنابراین حشره در سال ۵ تا ۶
و گاهی نیز ۷ تا ۸ نسل می تواند ایجاد کند (باقری زنوز، ۱۳۶۴).
برای مشاوره رایگان با کارشناسان مجموعه به واتساپ مراجعه فرمایید.
