سوسک کشیش

Rhizopertha domicnica F

Bostrychidae, Col

Eng. Lesser grain borer

حشره کامل سوسک کوچکی است به رنگ قهوه ای و یا حنائی که طول بدن آن 2/3-2/8  میلیمتر می باشد. پیش قفس بزرگ و مانند باشلق کشیشها روی سر را کاملا می پوشاند به طوریکه وقتی حشره را از پشت نگاه کنیم سر دیده نمی شود. سر این حشره کوچک و تقریبا کروی است. شاخکها ده بندی و سطح بالپوشها دارای فرورفتگیهای خطی کاملا مشخص و منظمی است. تخم این آفت بیضی شکل و به طول 0/6 و به عرض 0/2 میلمیتر می باشد. رنگ آن در ابتدا سفید است ولی در حین رشد جنین تیره تر می شود و بالاخره به رنگ گلی در می آید. لاروهای جوان دارای سه جفت پای صدری نسبتا بزرگ می باشند و در قسمت سینه کمی ضخیم تر هستند. سر و کناره های خارجی سینه از موهای نرمی پوشیده شد و در دو طرف حلقه های شکمی نیز موهای بلند تری دیده می شود. لارو کامل دارای بدنی نسبتا خمیده و بدون مو است ولی قسمت زیر حلقه های شکمی از کرک بسیار نرمی پوشیده شده است. لارو در این حالت به رنگ سفید مایل به صورتی است و حلقه های سینه کمی عریض تر از حلقه های شکمی و به طول 2/5 میلیمتر و دارای آرواره های قوی و قهوه ای رنگ است.

این سخت بالپوش از آفات انباری عمومی غلات است که در تمام دنیا انتشار دارد. این حشره نیز مانند سوسک دانه گندم آفت صددرصد انباری است و در محیط خارج از انبار دیده نمی شود. حشره کامل ماده در اواسط بهار پس از جفت گیری در حرارت ۲۵ درجه سانتیگراد و ۷۰ درصد رطوبت نسبی بین ۵۲ تا ۵۶ تخم بطور متفرق و یا بندرت نزدیک هم در درون یا روی توده غله می گذارد. هر ماده در دوره زندگی خود ۳۰۰-۵۰۰ عدد تخم می گذارد. دوره تخم گذاری از ۸ الى ۴۳ روز طول می کشد. تخم گذاری این آفت روی گندم و سایر غلات صورت می گیرد که قبلا مورد حمله سایر آفات انباری قرار گرفته و روی دانه های غله حفره های تغذیه ای وجود داشته باشد. بطور خلاصه این حشره آفت درجه اول غلات نیست.

مدت تمام دوره های مختلف تکاملی این حشره نسبت معکوس با درجه حرارت دارد و به همین علت این حشره بیشتر در مناطق گرم خطرناک می باشد. دوره تکاملی تخم در تابستان ۵ تا ۶ روز و در پائیز ۸ تا ۱۱ روز و در زمستان ۱۸ تا ۲۶ روز است. مدت تفریخ تخم در حرارت ۲۶ درجه و ۶۵ درصد رطوبت نسبی ۱۵ روز است و حرارت ۴۳ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۷۰ درصد بهترین شرایط برای پرورش این حشره می باشد. پس از تفریخ تخم ها لاروهای بسیار فعال و متحرک در توده غله دیده می شوند که قادر به تغذیه از دانه ای سالم نیستند و فقط از دانه های غلاتی تغذیه می کنند که قبلا مورد حمله سایر آفات انباری قرار گرفته باشد و از این رو این آفت جزء آفات درجه دوم غلات محسوب می شود.

لاروها پس از ورود به داخل دانه گندم یا سایر غلات از محتوی آن تغذیه می کنند و پس از چهار بار تعویض جلد در داخل دانه ها تبدیل به شفیره می شوند و مدتی بعد حشره از آن خارج می شود. درر: تکمیلی از تخم تا حشره کامل در حرارت ۲۶ درجه ۵۸ روز و در حرارت ۳۰ درجه ۳۵ روز است. این آفت در نقاط گرم می تواند سالیانه ۴ تا ۵ نسل داشته باشد. خسارت این آفت تاکنون روی تمام غلات انبار شده دیده شده است و از گندم مبتلا به این آفت بوی عسل استشمام می شود. این حشره گذشته از غلات از نان، بیسکویت، لوبیا، چوب، چرم و غیره نیز تغذیه می کند.

ضدعفونی انبار قبل از ورود مواد و همچنین ضدعفونی مواد در حین انبار کردن و پس از انبار کردن آنها علیه این آفت توصیه می گردد (سپاسگزاريان، ۱۳۵۷).