سوسک چینی حبوبات

Callosobruchus chinensis L

Syns. Callosobruchus rufus Deg., Callosobruchus scutelaris F

Callosobruchus aductus Motsch

Bruchidae, Col

Eng. Southern cowpea weevil

حشره کامل سخت بالپوش کوچکی است به طول ۲-۴ میلیمتر که روی بدن آن از نقش و نگارهای بسیار متنوع پوشیده شده است. سر در این حشره سیاهرنگ، چشمها بزرگ و برآمده است که در حدفاصل آنها، در ماده ها شیارهای طولی دیده می شود. شاخکها یازده بندی و یکدست زرد رنگ می باشند. طول شاخکها در افراد ماده نسبتا کوتاه و در نرها بلندتر است. شاخکها شانه ای و دندانه های آنها کم یا بیش قهوه ای رنگ می باشد. پیش گرده به شکل مخروط ناقص و باریکی است که کناره های جانبی آن مستقیم می باشد.

رنگ عمومی پیش گرده قهوه ای مایل به قرمز یا سیاه است و در روی آن چند لکه کوچک زرد رنگ دیده می شود. روی پیش گرده، در سمت جلوی سپرچه، دو لکه سفید رنگ بیضی شکل که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند وجود دارد. این لکه ها از تراکم موهای سفید رنگ به وجود آمده اند. روی سپرچه نیز از موها سفیدرنگ پوشیده شده است. بالپوشها به رنگ تقریبا قرمز و دارای لکه های نامنظم می باشد. مجموع پهنای دو بالپوش تقریبا با طول آنها برابر است. فرورفتگی های طولی بالپوشها کاملا مشخص است. پیژیدیم کوتاه و از موهای سفید و زرد پوشیده شده و معمولا از انتهای بالپوشها زیاد تجاوز نمی کند. پاها به رنگ قهوه ای مایل بقرمز است. ران پای عقبی در انتها دارای شیاری است که به دو برآمدگی خطی که هر یک حامل دندانه تیزی است ختم می شوند. ساق پای عقبی مجهز به دندانه هائی است و در انتهای خود دارای خار نسبتا بلند می باشد.

خسارت این آفت در ایران روی بقولات انباری، بالاخص انواع لوبیا، عدس، باقلا، ماش و نخودفرنگی بسیار سنگین است و هر سال مقدار زیادی از محصول انواع مختلف لوبیا و دیگر حبوبات به وسیله این آفت از بین می رود. حشرات ماده تخمهای خود را تک تک، در مزرعه روی غلافهای رسیده و یا در انبار مستقیما روی دانه ها قرار می دهند. تخمها که تقریبا کروی و طول آنها در حدود نیم میلمیتر است، از سمت مسطح، روی دانه ها چسبانیده می شوند. تعداد تخمهائی که به وسیله یک حشره ماده گذاشته می شود در حدود ۵۰ عدد است، ولی بررسیهای آزمایشگاهی نشان می دهد که تعداد تخمهای گذاشته شده خیلی بیشتر از این تعداد می باشد. آنچه مسلم است تعداد تخم این حشره برحسب تغییرات عوامل اکولژیک انبار، به شدت تغییر می کند. دوره رشد جنینی ۸ تا ۱۰ روز روز طول می کشد و در پایان آن لاروهای جوان اولیه که شبیه لارو سوسک لوبیا هستند، از داخل تخم خارج می شوند.

این لاروها برعکس لارو سوسک لوبیا، بدون اینکه در سطح دانه به گردش بپردازند از همان محل خروج، مستقیما بدرون دانه نفوذ می کنند. چند روز بعد لارو اولیه پوست خود را عوض کرده و به سن دوم که واجد تمام صفات و ویژگیهای لاروهای کرمی شکل است تبدیل می شود. دورۀ نشوونمای لاروی برحسب شرائط محیط متفاوت بوده و معمولا در حدود ۱۰ روز طول می کشد، در این مدت لارو حداقل ۳ بار پوست اندازی می کند. لارو سن آخر، برای شفیره شدن، در محل مناسبی در زیر پوست دانه متوقف می شود. دوره شفیرگی در شرائط مناسب ۳ تا ۵ روز بیشتر طول نمی کشد و پس از آن حشرات کامل ظاهر می شوند. دوره های رشدی این حشره در مناطق گرمسیری ۱۸- ۲۰ روز به طول می انجامد. در انبارهای گرم سوسک چینی در سال می تواند ۷-۸ نسل ایجاد کند. طول عمر حشرات کامل ۱۳ تا ۳۶ روز است. هر حشره ماده در روز می تواند ۳ تا ۱۲ عدد تخم بگذارد و مجموع تخمهای گذاشته شده به وسیله یک حشره گاهی از ۲۰۰ عدد نیز تجاوز می کند (باقری زنوز، ۱۳۶۴).