کنه گالی گلابی

Phytoptus  pyri  pagenstecher

Syns.Eriophyes  pyri  pgst.,phytoptus pseudoinsidiosus Wilson

.Eriophyidae,Acar

کنه گالی گلابی که به اسامی فارسی کنه آبله زای گلابی ، کنه گالزای گلابی ،کنه مولد گال گلابی و یا کنه تاول برگ تاولی نیز گفته می شود. در دنیا ابتدا در سال ۱۸۷۰ از اروپا و در ایران اولین بار توسط دواچی گزارش و شرح داده شده است. بر اساس مطالعاتی که در دنیا انجام شده گونهphytoptus  pyriکمپلکسی از گونه ها، زیرگونه ها و واریته ها می باشد برابر بررسی‌های فاطمی در اصفهان روی درختان گلابی اصفهان دو گونه کنه گالی که هردو سابقاًEriophyes  pyri نامیده می‌شد وجود دارد که گونه اولیphytoptus  pseudoinsidious نام دارد و در برگها برامدگی های خیلی کوچک ایجاد می کند و مراحل زندگی آن در داخل این برآمدگی ها طی می شود.گونه دیگرphytoptus  marginatus  Nalepa است که باعث بد شکلی برگ ها و پیچیدگی حاشیه آنها شده و مراحل تکاملی این گونه در داخل حاشیه پیچیده در برگ ها سپری می گردد.

میزبان این کنه علاوه بر گلابی، سیب، زردآلو، به ،زالزالک و ازگیل نیز گزارش شده است و طرز خسارت آن بدین نحو است که کنه در اوائل بهار خیلی زود به برگ ها حمله نموده و در پشت برگها تاول ها و لکه هایی که ابتدا سبز پریده هستند و سپس قرمز قهوه‌ای و سرانجام تیره می شوند به وجود می آید. ضمناً در طرف مقابل این لکه ها روی برگ برآمدگی هایی به وجود می‌آید که نتیجتاً سطح برگها ناصاف و حتی پیچیدگی‌هایی در برگها ایجاد می گردد. میزان خسارت این کنه در اصفهان بسیار شدید و بعد از پسیل گلابی این آفت در درجه دوم اهمیت قرار دارد.

اسماعیلی می نویسد آثار خسارت آن به صورت تاول های کوچک قرمز تا سیاه رنگ در روی برگ ها مشخص می شود. ظاهراً فرم دیگری از این گونه در زمستان داخل جوانه ها فعالیت می کند باعث خشکیدن و فساد آنها می‌شود و موجب بچه شکلی هایی در موقع باز شدن جوانه ها در گلها و برگها می گردد.نالپا این گونه را مجموعه ای از چندین زیر گونه ذکر می کند که از نظر میزبان و خصوصیات میکرو مرفولوژی با هم متفاوتندوزیر گونهP  .pseudoinsidiosus است که در زمستان باعث مرگ جوانه ها و دفرماسیون برگها و جوانه ها بلافاصله بعد از باز شدن می گردد. نامبرده روی گلابی دو فرم کاملاً متمایز ازP.pyri می شناسد که به وسیله تفاوت های زیر از هم متمایز می‌شوند.

جانوران کامل به رنگ زرد متمایل به سبز،به طول0/2 میلی متر می باشند. در پرپارسیون میکروسکپی، بدن این حشرات دارای خطوط منحنی عریضی، یک جفت موی کوتاه حسی در قسمت خلفی پلاک جنسی، دوجفت موی حسی نسبتاً بلند در نیمه قدامی سطح زیرین بدن، یک جفت موی حسی کوتاه نزدیک به انتهای شکم و یک جفت موی بلند و خمیده در انتها می باشد.

کنه گالی گلابی در استان‌های گیلان، فارس ،اصفهان، تهران و قزوین به شدت شروع دارد و احتمال زیاد دارد که در سایر نقاط میوه خیز کشور نیز وجود داشته باشد .کنه بالغ بسیار کوچک و دراز بوده و طول آن به۱۶۰_۲۰۰ میکرون می‌رسد. رنگ کنه سفید و گاهی صورتی است. سر و سینه به هم متصل و مانند بقیه گونه های خانوادهEriophyidae دوجفت پا دارد. تخم حشره سفید کدر، بیضوی و طول هر تو ۴۶ میکرون است. کنه گالی گلابی در شرایط آب و هوایی اصفهان زمستان را به صورت جانور بالغ در زیر فلس های جوانه های سرشاخه های درختان گلابی بسر می‌برد. در اواخر فروردین ماه بعد از پیدایش برگها کنه های مزبور از اماکن زمستانه خود خارج شده و روی برگ ها فعالیت خود شروع مینمایند .

کنه ماده سپس تخم های خود را در داخل گال ایجاد شده میگذارد .پوره های نوزاد شباهت زیادی به کنه بالغ داشته و فقط اندازه آنها کوچکتر می باشد. به تدریج پوره ها در داخل گال بزرگ شده و بر اثر نیش و فعالیت کنه تاول ها و ناصافی هایی در سطح برگ ایجاد می گردد. دواچی در سال ۱۳۲۸ تعداد نسل این کنه را در ایران ۲_۳نسل در سال ذکر نموده است. چون کنه گالی زمستان را زیر فلسهای جوانه‌ها به سر می‌برد بنابراین بهترین موقع سمپاشی در شرایط آب و هوایی اواسط اسفندماه و قبل از بیدار شدن درختان گلابی است . گوگرد میکرونیزه قابل تعلیق در آب به نسبت چهار در هزار و مخلوط با ۲۰ هزار روغن ولک که قبل از متورم شدن جوانه ها مصرف شده در جلوگیری از خسارت شدید کنه های قالی موثر بوده است.