کنه قرمز اروپائی

Panonychus  ulmi Koch

.Tetranychidae, Acar

Eng.Fruit tree  red  spider

کنه قرمز اروپایی در دنیا اولین بار در سال ۱۸۳۶ میلادی توسط کوخ از روی نارون جمع آوری و به نام Tetranychus  ulmi نامگذاری شده است . سپس هیرست(Hirst) در سال ۱۹۲۰ این کنه را درجنسOligonychusواودومانس(oudemans)کنه شناش معروف هلندی در سال ۱۹۲۱درجنسMetatetranychusوآندره(Andre)در سال۱۹۳۷درجنسparatetranychusطبقه بندی نمود وبالاخره یوکویاما(Yokoyama)در سال ۱۹۲۹جنس تازه ای به نام panonychus مشخص کرد و کنه قرمز اروپایی را در این جنس قرار داده و به نامpanonychus  ulmi نام گذاری نمود و اکنون این است که مورد قبول کنه شناسان قرار گرفته است.

تا سال ۱۳۵۳ کنه قرمز اروپایی در ایران جزو آفات مهم قرنطینه کشور محسوب می شد و اولین دفعه در سال ۱۳۵۳ این کنه به وسیله صلواتیان روی درختان سیب منطقه گرگان که نهالهای آن از کشورهای سوئیس و فرانسه به ایران وارد گردیده بود مشاهده شده است و متعاقباً در فروردین ماه ۱۳۵۵ با وارد نمود نهالهای سیب پاکوتاه(مالینگ) از کشور ایتالیا جهت کشت در مناطق سیب کاری ارومیه و سلماس در آذربایجان غربی کنه مزبور همراه این نهالها وارد گردید.

دانلود در خرداد ۱۳۵۵ این آفت در منطقه آذربایجان غربی توسط مستعان ملاحظه گردید و با آن که اقداماتی نیز در جهت جلوگیری از گسترش آن به عمل آمده ،مع الوصف موثر واقع نشده و به زودی اکثر مناطق آذربایجان آلوده گردید. بر اساس مطالعات بیات و پارسی گیاهان میزبان این کنه در ایران تا کنون شامل درختان سیب، گلابی، هلو، آلو، گوجه ،آلو سیاه، به و همچنین سیاه تلو، مسک و شیرین بیان است . از میزبانان فوق در درجه اول سیب، گلابی و سیاه تلو مورد حمله قرار می‌گیرند. بر اثر حمله این کنه به درختان میزبان برگها ضعیف و خزان کرده و میوه ها کوچک و نامرغوب می شوند. طبق تحقیقات انجام شده اگر تعداد ۱۲_۳۳ کنه روی هر برگ باشدبرگها نسبتاً قهوه ای و چنانچه روی هر برگ۵۵ _ ۱۳۳ عدد باشد برگها به شدت قهوه ای می گردند.

کنه قرمز اروپایی در گرگان،گنبد،مازندران(آمل) و همچنین در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی و کردستان انتشار دارد و احتمال دارد با انتقال نهال های آلوده سیب از آذربایجان به سایر مناطق نیز آفت شیوع یافته باشد. کنه قرمز اروپایی در تمام مناطق جهان شیوع داشت و نسبت به سایر کنه ها از اهمیت اقتصادی بیشتری برخوردار است.

کنه ماده بالغ دارای بدنی تخم مرغی و به رنگ قرمز  یا قهوه ای می باشد. قسمت پشتی جانور برخلاف اغلب کنه های گیاهی کاملاً برامده و قوسی شکل میباشد. آنچه این کنه را از سایر کنه ای قرمز درختان میوه و مرکبات به طور ظاهری مشخص می سازد وجود هفت ردیف برجستگی های کوچک سفید رنگ عرضی است که بر روی هر یک از آنها یک مو قرار گرفته است. این خصوصیات به وسیله ذره بین های معمولی و بینوکولر کاملا قابل مشاهده می باشد. طول بدن ماده از نوک قطعات دهان تا انتهای شکم0/4میلیمتر وعرض آن0/24 میلیمتر می باشد.

افراد نر برخلاف کنه‌های ماده کشیده و عاری از نقاط برجسته سفید رنگ می باشند و اندازه آنها کوچکتر از افراد ماده می‌باشد. تخم ها کم پهن و رنگ آنها ابتدا قرمز روشن و بعداً به نارنجی تیره می گرایند قطر تخم ها متفاوت و در تخم های تابستانه به طور متوسط0/131میلیمتراست. تخمهای زمستانه خیلی شبیه تخم های تابستانه بوده و قطر آنها نیز حدود0/141میلیمتر است. پوره های کنه که به تازگی خارج شده‌اند به رنگ زرد لیمویی تا نارنجی روشن هستند و بعد از تغذیه به رنگ قرمز تا قهوه ای در می آیند. پوره ها دارای شش پا و طول0/2میلیمتر می باشد.

کنه قرمز اروپایی در منطقه گرگان و گنبد سالیانه ۱۱_۱۲ نسل داردزمستان را به صورت تخم بر روی شاخه ها و خصوصاً در اطراف جوانه ها به سر می‌برد. این تخم ها که اصطلاحاً تخم های زمستانه نامیده می‌شوند حالت دیاپوز جانور را تشکیل می‌دهند .در مناطقی که زمستان نسبتاً ملایم دارند می‌توان تخم های زمستانی و کنه‌های ماده و سایر مراحل تکاملی آنها را با هم مشاهده نمود ولی آنچه مسلم است غیر از تخم های زمستانی بقیه مراحل تکاملی و کنه بالغ مقاومت چندانی به سرمانداشته و در حرارتهای زیر صفر از بین می‌رود.

تخمریزی زمستانه کنه در منطقه گرگان و گنبد از اواخر دهه اول شهریور ماه شروع شده و حداکثر میزان تخم ریزی زمستانه مربوط به دهه دوم و سوم شهریور ماه می باشد. تخم ریزی بیشتر روی شاخه ها به خصوص در محل اتصال شاخه های جوان به شاخه های پیر صورت می‌گیرد. در این مکان ها بعضاً دو یا سه ردیف تخم روی هم انباشته شده است ، به طوری که توده تخمها ، رنگ قرمز به  آن قسمت از شاخه می دهد ،که با چشم غیر مسلح نیز قابل رویت می باشد .همراه تخم های زمستانه مقداری نیز تخم های تابستانه روی شاخه ها گذارده می شوند که این تخم ها قبل از زمستان تفریح می گردند . از این جهت است که در بعضی از سالها در ماههای پاییز و حتی اوایل زمستان که درجه حرارت هنوز به زیر صفر نرفته است به تمام مراحل مختلف تکاملی کنه ها روی برگ درختان سیب برخورد می شود.

لازم به توضیح است که در این منطقه که دارای آب و هوای معتدل می‌باشد ، خواب زمستانی درختان سیب فوق‌العاده کوتاه بوده و گاهی حتی کمتر از یک ماه نیز مشاهده شده است .از این جهت بعضاً تا اواسط بهمن ماه درختان سیب کاملاً خزان نکرده و هنوز دارای برگ سبز می باشند. و تخم کنه قرمز اروپایی پیازی شکل بوده و استطاله بلند و باریکی در وسط آن مشاهده می شود . محل  قرار گرفتن استطاله در بعضی مواقع فرو رفته و یا صاف و  برجسته می باشد . رنگ آن قرمز بوده و سطح تخم دارای شیار میباشد. جهت شیار ها از استطاله وسطی به طرف قاعده تخم بوده و یکی از خصوصیات تخم کنه قرمز می باشد. رنگ تخم های زمستانی کمی تیره تر از تخم های تابستانی و علاوه بر این تخم های زمستانی منحصراً بر روی میوه و شاخه ها گذاشته می شود.

تفریخ تخم های زمستانه تدریجی بوده و بسته به درجه حرارت اواخر زمستان از نیمه دوم اسفند ماه تفریخ آنها شروع شده و تا اواسط بهار سال بعد ادامه پیدا می کند. از تفریخ تخم های زمستانه بطور کلی افراد ماده ظاهر می‌شوند که بطریقه دخترزایی تخم ریزی و تولید مثل نموده نسل حاصله از آن را کلاً افراد نر تشکیل می دهند که با ماده های تفریخ شده از سریهای بعدی تخمهای زمستانه جفت گیری نموده و در نسل دوم در اوائل کنه‌های نقض ظاهر می‌شوند و بعداً افراد نر و ماده تواماً به وجود می آیند. اولین سری پوره ها( تفریخ از تخم های زمستانه) در دهه سوم اسفند ماه هر سال و همچنین اولین سری تخمریزی نسل بعدی اواخر فروردین‌ماه سال بعد می باشد.

به طوری که در بالا اشاره شد کنه قرمز اروپایی در شرایط آب و هوای گرگان حداکثر۱۱_۱۳ نسل در سال( اواخر اسفندالی آذرماه سال بعد) روی درختان سیب ایجاد می نماید، که نسل سیزدهم  مصادف با سرمای اواخر فصل پاییز شده و افراد این نسل  در مراحل مختلف تکاملی در اثر سرما تلف می شوند. این تعداد نسل کنه در منطقه گرگان و گنبد در مقایسه با تعداد نسل کنه در سایر کشورها نظیر آلمان و هلند(۵نسل درسال)،کانادا(۶نسل)وآمریکا،واشنگتن(۸نسل) حائز اهمیت فراوان می باشد و به همین دلیل افزایش و تغییرات جمعیت و بالنتیجه میزان خسارت آفت در این منطقه فوق‌العاده زیاد تر می باشد. تخم ریزی زمستانه ازنسل دهم شروع شده و تا زمانی که متوسط درجه حرارت روزانه حدود ۸ درجه سانتیگراد باشد ادامه می یابد.

فعالیت کنه ها در اواخر زمستان از زمانی که متوسط درجه حرارت روزانه به ۷_۸ درجه سانتی گراد برسد شروع شده و هر چه درجه حرارت افزایش می یابد زمان دوران تکاملی مراحل مختلف زندگی کنه ها کوتاه تر می شوند به طوری که در اواسط تابستان در شرایط خیلی مساعد(حرارت متوسط روزانه بین29/5_31درجه سانتیگراد ورطوبت نسبی ۵۰_۶۰درصد)طول دوره یک نسل۱۱_۱۲ روز به طول می‌انجامد. طول عمر افراد نرکمتر از افراد ماده می باشد و طول عمر افراد نر و ماده در بهار و پاییز که درجه حرارت کمتر است خیلی بیشتر از طول عمر افراد در گرمای تابستان بوده و بعضاً متجاوز از یک ماه نیز مشاهده شده است. طول عمر افراد نر و ماده در تابستان کوتاه تر بوده و در شدت گرما از۴_۵ روز تجاوز نمی نماید و این امر یعنی کوتاه شدن طول عمر کنه ماده که سبب کم شدن تعداد تخم گذاری می شود کنترل طبیعی خوبی برای جلوگیری از افزایش جمعیت کنه ها در تابستان محسوب می گردد. و طبق گزارشات سالیانه نامبرده کنه قرمز اروپایی در شرایط آب و هوایی ارومیه ۷ نسل کامل دارد و در ارومیه اولین پوره های نسل اول کنه آخر فروردین و درخوی اوایل اردیبهشت ماه می باشد.

در زمینه مبارزه شیمیایی علیه کنه قرمز اروپایی در شرایط آب و هوایی گرگان در سال‌های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۶ آزمایشاتی توسط بیات و پارسی انجام گردیده که سه نوبت مبارزه زمستانه ، بهاره و بهاره تابستانه را با یکی از سموم کنه کش زیر توصیه نموده اند:

• امایت۵۷%امولسیون به نسبت یک در هزار
• سیترازون۲۰%امولسیون به نسبت یک در هزار
• پلیکتران۲۵%پودر وتابل به نسبت 1/25در هزار
• پروپال۲۵%پودر و تابل به نسبت 1/25در هزار