شته سیاه مرکبات
.Toxoptera aurantii Boyer de Fonsc
.Aphididae, Hom
این شته در ایران ابتدا در سال ۱۳۶۲ توسط رضوانی از روی مرکبات تنکابن جمع آوری و گزارش شده است. شته مزبور یکی از ناقلین مهم بیماریهای ویروسی تریستزای مرکبات می باشد. این سطح در باغهای چای نیز فعالیت دارد و تاکنون نمونه‌های زیادی از آن در چای کاریهای لاهیجان و اطراف خرم آباد تنکابن جمع آوری گردیده است ولی به طور کلی شته مزبور پلی فاژ و در دنیا از روی گیاهان ۸۰ خانواده و ۱۹۰ جنس گزارش شده است.
شته مزبور اصولاً بومی مناطق گرمسیری دنیای قدیم میباشد. این حشره در انتهای جوانه ها و در زیر برگها به صورت مجتمع زندگی می‌کند و جمعیتش نسبت به شته سبز مرکباتAphis citricola کمتر بوده و در تمام مناطق کشت مرکبات شمال به چشم نمی خورد و تاکنون نیز از قسمت شرقی مازندران جمع آوری نشده است.
رنگ بدن شته بی بال زنده زا تیره،طول آن 1/55_2/73میلیمتر و عرض آن0/98_1/23میلیمتر،سر سیاه تا قهوه ای تیره،شاخکها شش بندی برابر0/83_1طول بدن، بدن اول و دوم و انتهای بند های سوم،چهارم پنجم و پایه بند ششم شاخک تیره تر از سایر قسمتهای آن می باشد.
زائده انتهایی بند ششم شاخک 3/9 تا پنج برابر پایه آن است. بلندترین مو در بند سوم شاخک بین0/36_1 برابر قطر همین بند از شاخک است. خرطوم تا پیش ران پای سوم میرسد و اندازه آن برابر0/24_0/35 طول بدن است. کورنیکول نزدیک به استوانه است که در پایه پهن تر شده است. رنگ آن قهوه‌ای و اندازه ش برابر0/12_0/17طول بدن می باشد.ران قهوه ای، ساق پا قسمتی قهوه‌ای و بقیه نسبتاً روشن، پنجه‌ها قهوه‌ای،دم کاملاً تیره و ۱۱_۲۰عدد موی بلند دارد. پیشانی کمی برجسته است. درشت بالدار زنده زا اندازه بدن با فرم بی‌بال تفاوت قابل ملاحظه ای ندارد. طول شاخکها در بعضی موارد از اندازه بدن بیشتر است. سر قهوه ای، انتهای بندهای سوم، چهارم و پنجم و پایه بند ششم شاخک همرنگ سر و بقیه روشن تر هستند. بند سوم شاخک دارای چهار عدد ریناریای ثانوی است و در بند چهارم ریناریای ثانوی دیده نمی‌شود. رگبال مدیا در بالهای جلویی دارای یک انشعاب است. کورنیکول در قسمت پایه نسبت به فرم بی بال باریک‌تر است.
شته سیاه مرکبات زمستان را به صورت حشره بالغ می گذراند. در فصل بهار با شروع رویش برگ ها و جوانه ها به صورت کلنی هایی در زیر برگ و انتهای جوانه ظاهر می شود. برگهای آلوده از قسمت بالا به طرف پایین می پیچند جوانه های آلوده پژمرده می گردند. از اواسط خردادماه که برگها سخت‌تر و خشبی می شوند جمعیت این شته ها کاهش می یابد و در ماه‌های گرم تابستان تقریباً اثری از آنها بر روی مرکبات دیده نمی شود ولی در اواسط تیر ماه تعداد زیادی نمونه این شته در باغهای چای لاهیجان جمع‌آوری شده است.
در فصل پاییز با رشد مجدد جوانه ها بار دیگر فعالیت این شته روی مرکبات از سر گرفته می‌شود. به نظر می رسد که تولید مثل این شته در شمال ایران فقط از طریق بکرزایی می باشد زیرا تاکنون به افراد نر آن برخورد نشده است و در هیچ یک از منابع خارجی نیز ذکری از افراد نر آن به میان نیامده است. درباره تعداد نسل این شته در ایران هنوز مطالعاتی صورت نگرفته است.
بر اساس اطلاعات به دست آمده از منابع علمی سرعت تکثیر آن بسیار زیاد است. در حرارت ۲۵ درجه سانتی‌گراد مدت زمان لازم برای هر نسل فقط شش روز است. در کرانه های شرقی دریای سیاه این حشره هر بیست روز یک نسل دارد. یک ماده بی بال در هر نوبت بیش از پنجاه پوره و هر ماده بالدار کمتر از پنجاه پوره تولید می نماید.