سنک گلابی

.Stephanitis pyri F

.Syns.Tyngis pyri L

.Stephanitis oshanini Vass var. sareptana Horv

.Tingitidae,Het

Eng.pear lace  bug

سنک گلابی که به آن ببر گلابی نیز گفته می شود، احتمالاً از دیر زمان در ایران وجود داشته و اولین دفعه در سال ۱۳۱۲ دوراندیش خسارت شدید این آفت را در شمیران مشاهده نموده است. درختان مورد حمله این حشره در درجه اول گلابی و سیب بوده و در درجه دوم به گیلاس و گاهی نیز به آلبالو ،هلو، زردآلو، گوجه و زالزالک و ازگیل خسارت وارد می سازد و چون اولین بار آفت روی گلابی دیده شده به نام سنک گلابی نامیده شده است.به ژاپنی، گل سرخ و همچنین درختان توسکا و بلوط نیز از دیگر درختان میزبان این آفت هستند.

حشره کامل و پوره های سنک گلابی در سطح تحتانی برگها زندگی کرده و به وسیله خرطوم خود از شیره گیاهی تغذیه می کنند. برگهای آلوده در محل‌های تغذیه فاقد کلروفیل شده و محل نیش حشرات به صورت نقاط زردرنگی در سطح فوقانی برگ ها مشاهده می شود و سرانجام سفیدرنگ می گردند. پس از تخم ریزی حشره ماده چنانچه پشت برگها معاینه گردد، نقاط ریز سیاه رنگی که علامت تخمریزی حشره است ملاحظه می‌شود و این نقاط در واقع اثرات فضولات افراد ماده است که موقع تخم ریزی روی تخمها می ریزند. علاوه بر نقاط سیاه رنگ مزبور،حشر ه و پوره‌ها پشت برگها فضولات ای تولید می‌کنند که به صورت نقاط سیاه رنگ ، همراه با مایع چسبنده ای میباشد.

درخت های مبتلا ضعیف و برگهای شان قبل از خزان میریزند و حتی گاهی میوه ها نیز می ریزد. دوراندیش میزان ریزش برگهای درختان سیب مبتلا به این آفت را در منطقه گلابدره شمیران حدود ۹۰ درصد و میزان ریزش میوه را حدود ۸۰ درصد گزارش نموده است. سنک گلابی در تمام مناطق میوه خیز کشور بالاخص در استانهای مرکزی ، فارس ،اصفهان، کرمان، خراسان، کرمانشاه، همدان ،گیلان و مازندران انتشار دارد.

سنک گلابی حشره کوچکی است، به طول۳_۵ میلی متر شکل آن زیبا و پهن می باشد رنگ آن قهوه‌ای متمایل به خاکستری و سر و پیش قفس سینه به وسیله سه زائده کیتینی ومضرس بی رنگ پوشیده شده است. بالهای جلویی مستطیلی و توری شکل و هر یک دارای دولکه دودی رنگ می باشد. طول بالها دو برابر طول بدن حشره است. این بال ها دارای رگهای طولی و عرضی زیادی است که از تلاقی آنها با یکدیگر اشکال هندسی به اندازه های مختلف ایجاد می شود که اغلب پنج ضلعی است. بال های زیری نیز توری شکل و شفاف است. شاخک ها نازک، طویل و از چهار مفصل تشکیل یافته که مفصل سوم به مراتب از سایر مفصلها طویل تر است و مفصل انتهایی نیز سنجاقی می باشد. رنگ خوطوم قهوه ای روشن و در حال استراحت در زیر بدن در شکافی به شکل غلاف قرار گرفته و نوک آن به حلقه سوم سینه می رسد. تخمها بیضی شکل و رنگ آنها سیاه براق و به طول ۲ میلیمتر است.

سنک گلابی زمستان را به صورت حشره کامل که از لحاظ جنسی هنوز بالغ نشده در پناهگاه هایی از قبیل زیر برگهای ریخته ،زیر علف های هرز ، در شکاف های زمین و زیر کلوخه ها می گذراند و به ندرت نیز ممکن است زیر پوست و شکاف تنه و شاخه های درختان دیده شود. حشرات کامل در فروردین ماه از پناهگاه ها خارج شده و شروع به تغذیه و مکیدن شیره گیاهی در سطح زیرین برگها می نمایند. حشرات کامل پس از بلوغ جنسی، جفت گیری نموده و ماده ها شروع به تخم ریزی می نمایند.

حشره ماده تخم های خود را به طور مورب و منفرد زیر غشا سطح تحتانی برگ قرار داده و مقدار کمی از فضولات خود را روی هر تخم می ریزد.هر حشره ماده۳۰_۵۰تخم می گذارد.تخم ها پس از ۳_۴ هفته تفریخ شده و پوره ها نیز مانند حشرات کامل در سطح زیرین برگها از شیره سلولهای پارانشیمی تغذیه می کنند. در اطراف تهران تخمریزی در حدود دهم اردیبهشت ماه شروع و اولین پوره ها از دهم خرداد پشت برگها مشاهده می شوند. رنگ پوره ها بلافاصله پس از خروج از تخم سفید بوده لیکن فوراً تغییر رنگ داده و به تدریج تیره می شوند. دوره پورگی۴_۵ هفته و در این مدت حشره ۵ بار جلد عوض مینماید.

حشرات کامل پس از چند روز فعالیت و پروازهای کوتاه، جفت گیری و تخم ریزی کرده و پوره های نسل دوم در حدود نهم مردادماه ظاهر می‌شوند و از این موقع به بعد به طور فاحش افراد کامل و پوره به طور مخلوط مشاهده می گردد. حشرات کامل این نسل از اوائل شهریور به بعد ظاهر گشته و به تدریج از اواسط مهر تا حدود ۱۵ آبان ماه شروع زمستان گذرانی می کنند. این آفت در سال دونسل تولید میکند و نسل اول آن خسارت زیاد وارد نمی آورد. در نقاط گرمسیر ممکن است آفت مزبور دارای سه نسل بوده باشد.

چون زمستان گذرانی این آفت روی خاک و یا در داخل شکاف های زمین می باشد بدین جهت اجرای شخم پاییزه شدیداً موجب مرگ آن می گردد. ضمناً برای مبارزه شیمیایی توصیه می‌شود که در اواسط خرداد ماه که همزمان با خروج پوره ها از علیه ان با دیازینون۲۰%ویامالایتون ویا سموم سیستمیک درختان را سمپاشی نمود.