خرطوم بلند ریشه چغندر قند

.Bothynoderes carinatus Zubk

.Curculionidae, Col

از جنس Bothynoderes تا کنون سه گونه از نواحی چغندر کشت جمع آوری شده که گونه B. carinatus اهمیت بیشتر دارد. حشره کامل سرخرطومی نسبتا بزرگی است به طول ۱۱ تا ۱۸ میلیمتر ولی هوفمن طول این حشره را 9/5 تا 14 میلیمتر ذکر کرده است. رنگ عمومی بدن سیاه و پوشیده از فلس های سفید مایل به خاکستری دو شاخه ای است. خرطوم آن بلند و استوانه ای است که در انتها پهن است. زاویه بالهای طرفی خرطوم نامحسوس است. یال میانی خیلی برجسته است و به انتهای خرطوم نمی رسد. لبه جلویی پشت سینه قرمز رنگ است و در مجازات چشم ها قوسی شکل می شود و با چشمهای مرکب فاصله دارد. طرفين پشت سینه اول از فلسهای دو شاخه سفید مایل به زرد و نقاط برجسته سیاه رنگ براقی پوشیده شده است. این نقطه ها در ردیفهای طولی و نسبتا منظم قرار گرفته اند. صفحه پشت سینه سیاه رنگ و تراکم فلسهای آن کم و پوشیده از فرورفتگی های منظم و متراکم است. همچنین یک یال (خط) طولی سیاه رنگ بر روی پشت سینه دیده می شود. فرورفتگی قاعده سینه اول تقريبا عمیق است. طرفین سینه اول در نزدیکی چشم ها دارای یک چین خوردگی روشن است. تراکم فلسهای سطح بالپوش کم و فقط در قاعده آن زیاد است. شیارهای پشتی در بالپوشها منقوط و کاملا واضح می باشند و فاصله بین شیارهای ۳ و ۵ بالپوش از دیگر شیارها مشخص تر است و در یک سوم طول بالپوشها برجستگی تکمه ای مانند و کوتاهی دیده می شود که سطح آن از فلسهای سفید متراکم پوشیده شده و اطراف آن سیاه رنگ است. فلسهای زیر شکم و حلقه های سینه سفید مایل به زرد و تراکم آنها در حلقه های شکم نامنظم است و بعضی از قسمت ها بکلی لخت است.

تخمها به رنگ سفید شیری و شکل آنها بیضی است و طول آنها ۲ تا ۳ میلیمتر می باشد. سطح تخمها صاف است و در داخل خاک گذارده می شوند. لاروها قوسی شکل و بدون پا هستند. طول آنها پس از رشد کامل در حدود ۱۶ تا ۱۸ میلیمتر است. رنگ عمومی بدن لارو سفید شیری است. سر لارو قهوه ای مایل به زرد است. صفحه فرق سر در وسط سفید مایل به سیاه و در جلو مشخص می باشد. بر روی پشت حلقه های سینه و شکم چین خوردگی های عرضی دیده می شود. منافذ تنفسی در طرفین سینه اول و حلقه های شکم به صورت لکه های قهوه ای مشاهده می گردد.

حشرات ماده برای تخمریزی خرطوم خود را در پای چغندر فرو می کنند و دالانی به اندازه طول خرطوم در پای نبات حفر می نمایند و سپس یک عدد تخم در داخل آن می گذارند و روی آن را با پنجه های خود خاک می ریزند و به وسیله بزاق دهان و به کمک خرطوم روی آن را سفت و محکم می کنند به نحوی که محلهایی که تازه تخمریزی شده به صورت یک لکه مرطوب و سبز رنگ در پای بوته های چغندر نمایان است. لاروها پس از تفریخ تخم ها در همان تخمها داخل خاک از ریشه چغندر تغذیه می کنند. در منطقه چغندرکاری میاندوآب در حدود ۵۰٪ از حشرات کامل پای بوته های علف هرز شور و بقیه در داخل چغندرکاری دیده می شدند. در پرورشی که از این آفت در آزمایشگاه به عمل آمده مشاهده گردیده که تا اواخر تابستان حشرات کامل فعالیت دارند و در پائیز و زمستان حشرات کامل زیر کلوخه ها در قفس های آزمایشگاهی مخفی گردیدند. این سرخرطومی در سال یک نسل دارد. سمپاشی علیه حشرات کامل قبل از تخمریزی توصیه می شود (دواچی و خیری، ۱۳۴۳).